De valse Christus van «The Chosen»

Via streaming bekijken ook in ons land heel wat mensen de populaire Amerikaanse serie The Chosen (“ De Uitverkorene ”), waarin een “ menselijk ” beeld van Jezus Christus en zijn naaste omgeving wordt opgehangen. Zelfs traditionele katholieken zijn enthousiast over deze door protestanten gemaakte reeks. Leila Miller, een Amerikaanse katholieke publiciste, schreef een tijd geleden voor Crisis Magazine een beoordeling waarvan we graag het grootste gedeelte in vertaling publiceren.

MIJN generatie kwam in de jaren 70 en 80  voor het eerst in aanraking met de “ hippie ” Jezus. Hij was een superaardige kerel, niet eng of streng of bijzonder veeleisend. Dit was tenslotte een nieuw, verlicht tijdperk en de oude paradigma’s voldeden niet langer. Zoals ik vaak heb geschreven over die holle catechetische tijden : « De God die ons gepresenteerd werd, was een God die nauwelijks aanbeden hoefde te worden, omdat Hij onze kameraad was... » Het leek bijna alsof we Christus naar ons eigen beeld hadden herschapen en vervolgens onszelf begonnen te aanbidden.

Er werd ons verteld dat iedereen van deze nieuwe “ Jezus ” hield en Hem wilde hebben. Maar is dat waar ? Na een paar jaar van deze lachende, zo herkenbare Jezus – en niet de ernstige, mysterieuze Man van Smarten uit de twintig eeuwen daarvoor – stroomden de kerkbanken leeg. De catastrofale achteruitgang van het geloof ging tientallen jaren door en is vandaag nog altijd niet gestopt. « Aan hun vruchten zult gij hen herkennen », zei de echte Jezus (Mt 7, 15-20) : de vrucht van de blije, hippe, door en door menselijke “ Jezus ” was de totale vernietiging.

Net toen we dachten dat die cartoon van “ Jezus ” was uitgeroeid, is een nieuwe karikatuur binnen gesijpeld in de katholieke Kerk in de vorm van The Chosen, een razend populaire TV-soap gecreëerd door mormonen en protestanten die toegeven dat de personages uit het Evangelie voor een groot stuk een fictieve invulling gekregen hebben. De show is doorgedrongen tot de verbeelding van ontelbare katholieken, van wie velen beter zouden moeten weten. Deze keer wordt de openlijke promotie van de relativerende bro-Jezus niet alleen aangewakkerd door “ progressieve ” katholieken, maar ook door traditionalistische gelovigen.

Het enorm gehypete vierde seizoen (van de zeven) staat voor de deur [ondertussen is het van start gegaan] en de promotie voor de reeks door katholieke influencers, families, parochies en scholen neemt zienderogen toe. Het ernstige voorbehoud gemaakt door bezorgde katholieke critici (elementen van ketterij en godslastering, geschonden katholieke principes en christologie, het algemene modernisme en antikatholicisme dat de serie en de set doordringt) kan de fans van de show vaak niet van hun stuk brengen, omdat de emotionele greep die The Chosen op hen uitoefent net zo sterk is als in het geval van andere soaps – en dat is ook de bedoeling.

Bedenker en regisseur Dallas Jenkins [een evangelische christen] belooft een « zeer, zeer emotioneel » vierde seizoen en dat is precies waar kijkers naar hunkeren. Kijk maar naar de YouTube-video’s van The Chosen om het zelf vast te stellen : lachen, huilen, rillingen krijgen, emoties allerhande en het gevoel “ Jezus is mijn beste vriend ! ” is de constante teneur. Maar is het allemaal wáár ? Die vraag komt niet aan bod. « Natuurlijk, de serie is niet perfect », repliceren katholieke fans. « Maar niettemin brengt The Chosen ontelbare zielen dichter bij Christus ! »

De vraag wordt dan : welke Christus ?

Een vrouw schreef me dat ze de serie had aanbevolen aan haar ouders in de hoop hen dichter bij het katholieke geloof te brengen. « Maar ik was erg verbaasd toen bleek dat mijn moeder de verzonnen elementen letterlijk opnam : “ Ik wist niet dat Mattheüs autistisch was zoals onze Sheldon ; ik wist niet dat de apostelen die jobs uitoefenden... ” Toen realiseerde ik me dat deze show gevaarlijk kon zijn voor mensen die de ware Jezus niet kenden doorheen het katholieke geloof. Ze klampen zich misschien vast aan de verzonnen elementen en zien Jezus en de apostelen eerder als “ maatjes ”, terwijl Christus ons in de Schrift en de Traditie oproept tot eerbied en morele verantwoordelijkheid. »

Maar er is erger. Typerend is het artikel dat Austin Ruse [een in Amerikaanse katholieke kringen bekende publicist] schreef over de serie, waarin hij zegt dat de Jezus van The Chosen de sluier heeft weggenomen die hem vroeger weghield van intimiteit met de Heer. Het gaat om « een menselijkere Jezus » dan diegene die hij (blijkbaar) in het katholicisme was tegengekomen : « Deze Jezus is volledig mens. Je zou met Hem een biertje willen drinken. En Hij zou dat ook met jou willen doen. » “ Deze ” Jezus : niet de katholieke Jezus die Ruse vroeger kende, maar de Jezus voorgesteld door mormonen en antikatholieke protestanten.

Met alle respect (en bezorgdheid) leg ik Ruse en alle andere goede katholieken die Jezus plots “ voor de eerste keer leren kennen ” dankzij The Chosen het volgende voor : als dit een Christus is die jullie nooit tevoren ontmoet hebben ondanks twee millennia van katholieke Traditie, Schrift, theologie, liturgie, gewijde kunst, kerkelijk leergezag, boeken van heiligen en ontmoetingen van mystici met Hem, dan is dat omdat deze nieuwe Christus niet de echte Christus is.

Als je een nieuwe Christus buiten de Kerk ontdekt, die nog nooit binnen de Kerk is voorgesteld, dan zouden alle alarmbellen moeten afgaan. Elke “ nieuwe ” Christus die je ontdekt, is gewoon « een andere Jezus dan wij u hebben verkondigd », zo waarschuwt Sint-Paulus (2 Cor 11, 4).

Zelfs als er bepaalde kijkers zijn die door de serie op de een of andere manier de weg naar de echte Christus vinden en bewogen worden om zich te bekeren en de sacramenten van de Kerk te ontvangen, dan nog zijn er duizend (of een miljoen) die zich naar de vervalsing keren. We kunnen een idee krijgen van de aantallen en de proporties als we, nogmaals, kijken naar alle reacties van fans op sociale media : opgewonden, fluctuerende emoties in plaats van het zoeken naar waarheid, berouw en opoffering.

Een ander argument dat katholieken gebruiken om de serie te verdedigen is dat het onze visie verruimt : « Wel, Jezus zou toch dit of dat kunnen gedaan hebben... » [zoals meedansen op de bruiloft van Kana, wat The Chosen toont]. Het is waar dat in onze verbeelding Jezus van alles zou kunnen gedaan hebben waarover in het Evangelie niet gesproken wordt. Maar wellicht doen wij dan afbreuk aan zijn waardigheid. Ongetwijfeld heeft de katholieke Kerk Hem doorheen de eeuwen zeer waarheidsgetrouw aan de gelovigen voorgesteld. En omdat we weten dat Christus het Hoofd van de Kerk is, weten we dat Hij is voorgesteld op de manier die Hij zelf heeft gewenst.

Misschien moeten we, zoals we al tweeduizend jaar doen, met eerbiedig ontzag accepteren wat wel en niet is geopenbaard. Misschien moeten we onze Heer respecteren en het mysterie met rust laten.

Veel van wat in de serie getoond wordt, heeft simpelweg nooit kunnen plaatsgrijpen. Jezus die ruzie maakt met Johannes de Doper ? Nooit. Jezus die een sarcastische grap maakt ten koste van Simon Petrus en dan letterlijk met zijn ogen rolt, vlak voordat hij een wonder verricht voor Simons schoonmoeder ? Nooit. Het Woord van God zelf dat de hulp van Mattheüs nodig heeft om de Zaligsprekingen te formuleren ? Nooit. Jezus die rare geluiden maakt om de aandacht van kinderen te trekken ? Nooit.

En dan is er nog het gebrek aan respect voor de heiligen van God. Zou de Maagd Maria zo platvloers over haar heilige zwangerschap gesproken hebben ? Nooit. Zou de Doper de woorden van de verrader Judas uitspreken ? Nooit. Zouden Petrus en zijn vrouw discussiëren over de “ juiste tijd ” om baby’s te krijgen ? Nooit. Niets van dit alles “ had kunnen gebeuren ” en we moeten ketterij, godslastering en misleidende anachronismen niet goedkeuren alleen maar omdat een serie ons aan het lachen en het huilen maakt.

Het meest trieste aan dit alles is dat sommigen van dezelfde goede katholieken die tekeer gingen tegen de valse hippie Jezus van vroeger nu enthousiast de huidige “ bro-Jezus ” omarmen die ons geleverd wordt door niet-katholieken die niet van de Kerk houden. Het aantal scholen dat The Chosen programmeert als catecheseonderricht, is niet meer bij te houden.

Maar hoe gaan ze al die foute beelden die nu in de geest van de leerlingen zitten, ongedaan maken of uitwissen ? De verbeelding is een machtig iets. Bovendien zijn er niet genoeg goed geïnformeerde en degelijk in het geloof opgeleide katholieken om diegenen te corrigeren die deze serie, die bol staat van verkeerde elementen, willen gebruiken voor catecheseonderricht. De moderne Kerk kan nauwelijks gekwalificeerde godsdienstleraren vinden.

Ik smeek katholieke fans van The Chosen om over deze laatste gedachte na te denken : als de seculiere wereld en de populaire cultuur een bepaalde “ Jezus ” volkomen acceptabel, niet-bedreigend en niet-beledigend vinden, als die “ Jezus ” geen tegenkanting krijgt van de wereld die de ware Christus haat – dan gaat het om een valse Jezus.

Denk na. En bid. We leven in gevaarlijke geestelijke tijden en er is geen ruimte voor zelfgenoegzaamheid, excuses en compromissen.

Katholieken, laten we onthouden wie we zijn en laten we ophouden ons geboorterecht te verkopen voor een goedkoop zooitje.

Leila Miller, 19 februari 2024
Hij is verrezen ! nr. 133, januari-februari 2025