4. Een katholieke renaissance overschaduwd

IN het verlengde van al deze stappen wijden zowel de communauteiten van de broeders en de zusters als de Liga zelf zich toe aan het Heilig Hart. Tijdens een publieke samenkomst in Parijs in oktober 1973, waarop 3500 personen aanwezig zijn, toont de theoloog van de Katholieke Contrareformatie aan dat onze samenleving wegzakt in de apostasie en haar ondergang tegemoet gaat; de enige redding is gelegen in het Heilig Hart van Jezus en Maria.

Het succes van deze conferentie luidt de cyclus in van de voordrachten gegeven in de zaal van de Mutualité in Parijs. Tot in 1996 zullen elke maand verschillende honderden trouwe katholieken bijeenkomen om te luisteren naar een analyse van de politieke en religieuze actualiteit en naar een leerstellige conferentie waarin de meest uiteenlopende onderwerpen aan bod komen: theologie, filosofie, kerkgeschiedenis, natuurwetenschappen, maatschappelijke vraagstukken...

Al deze voordrachten zijn nog altijd beschikbaar, hetzij in geschreven vorm (in het tijdschrift van de CRC), hetzij op audio– of videocassette. Hier moet aangestipt worden dat er maar weinig persoonlijkheden zijn die met succes de test kunnen doorstaan van de heruitgave van hun werk!

Van maand tot maand – via de tijdschriftnummers, de voordrachten en de studieweekends – neemt zo een echte denkschool vaste vorm aan. De doctrine van deze school wordt weldra gesynthetiseerd in 150 rubrieken: de 150 Points de la Phalange.

Terwijl de doctrine van de Katholieke Contrareformatie van jaar tot jaar verder uitgediept en verfijnd wordt, spant Abbé de Nantes zich ook in voor een andere doelstelling: het dreigende schisma van Mgr. Lefebvre en diens aanhangers verhinderen...

In 1978 probeert onze geestelijke vader zijn leerstellig proces terug op gang te trekken door middel van een verzoek tot verzoening, dat gepatroneerd wordt door de Franse kardinalen Marty en Etchegaray. Maar op 6 augustus 1978 overlijdt Paus Paulus VI en komt alles terug op de helling te staan.

Albino kardinaal Luciani wordt paus onder de naam Joannes-Paulus I. Wij weten nu dat hij op 11 juli 1977, tijdens een bedevaart naar Fatima, een ontmoeting heeft gehad met zuster Lucia. Zij heeft met hem gesproken over de thema’s van het Geheim, zoals blijkt uit de predicaties van de latere paus. Wellicht heeft zij hem ook het Kruis kenbaar gemaakt dat hem te wachten zou staan...

De uitverkiezing van Joannes-Paulus I bevestigt de analyse van Abbé de Nantes: het volstaat dat een goede paus begint te regeren om de Kerk te doen herleven. Joannes-Paulus I had een grote devotie tot de H. Maagd en zijn kort pontificaat was als een zonnestraal over de Kerk, die ondergedompeld was in de duisternis van de apostasie en die sedert meer dan vijftien jaar ten prooi was aan de “duivelse desoriëntering”.

« God, die zijn Kerk beproeft, kan van de ene dag op de andere alles veranderen en vernieuwen, onze tranen drogen, vreugde schenken, als het ware zonder inspanning, met verborgen krachten die Hij achter de hand houdt. We moeten ervoor opletten standpunten in te nemen die er ons zouden toe brengen op de dag van de genade – als er een nieuwe Paus is die zachtjesaan terug orde op zaken stelt in de Kerk, zoals in de zestiende eeuw – te vervallen in schisma, opstand en weerspannigheid, uit spijt of uit enggeestigheid. We mogen geen overdreven eisen gaan stellen.

Wat een vreugde zal het zijn als God ons een Paus zal geven die vroom, rechtvaardig en goed is en die naar ons wil luisteren! »

Op 26 augustus 1978 is het zover. In het veranderde klimaat legt Abbé de Nantes zijn eeuwige geloften af, op 15 september. Het maandelijks tijdschrift La Contre-Réforme Catholique krijgt een tweede titel: Renaissance catholique! De oplage bedraagt op dat ogenblik meer dan 30.000 exemplaren, met inbegrip van de Engelse en Nederlandstalige uitgaven.

Het is eveneens onder het pontificaat van Joannes-Paulus I dat in Turijn een plechtige uitstalling van de Heilige Lijkwade plaats heeft. Zij trekt gedurende slechts enkele weken miljoenen pelgrims aan. Broeder Bruno Bonnet-Eymard neemt er deel aan het wetenschappelijk congres, dat de eerste etappe vormt in de meest moderne analyse van de kostbare relikwie. De werken van onze broeder worden weldra internationaal erkend omwille van hun degelijkheid. Meteen is dit het begin van de kruistocht van de CRC voor de erkenning van de authenticiteit van de H. Lijkwade: gedurende twintig jaar zullen onze vader en broeder Bruno altijd op de barricaden staan om de valstrikken van de vrijmetselaars en de modernisten, die absoluut niet willen weten van de wetenschappelijke besluiten van deze studies, onschadelijk te maken.

Maar op 28 september 1978 overlijdt Joannes-Paulus I in verdachte omstandigheden. En op 16 oktober wordt dan kardinaal Wojtyla verkozen, die de naam Joannes-Paulus II aanneemt.

In het begin staat Abbé de Nantes erg gunstig tegenover de nieuwe Paus. Het bewijst dat hij geen vooroordelen heeft, ondanks de reserves die hij van bij de aanvang maakt met betrekking tot de politiek van Joannes-Paulus II, die geïnspireerd is door de Rechten van de Mens.

Het is pas het jaar daarop dat de nauwkeurige analyse van de toespraken van de H. Vader duidelijk maakt dat achter het masker van een traditionele en op orde gestelde paus in feite een grote partizaan van de MASDU ¹ van Paulus VI schuilgaat... Joannes-Paulus II blijkt een theoreticus met een persoonlijke gnose, een persoonlijke ketterij te zijn, waarvan de kerngedachte luidt: door zijn Menswording heeft God zich in zekere zin verenigd met elke mens.

Vrij vlug geeft men er zich ook rekenschap van dat de Paus weliswaar graag zijn mariale devotie toont, maar dat hij niet wil weten van de Boodschap van Onze-Lieve-Vrouw van Fatima. Op verzoeken om de toewijding van Rusland reageert hij boos. De reden? Hij heeft terug aangeknoopt met de Ostpolitik en niet toevallig wordt kardinaal Casaroli, de architect van deze politiek onder Paulus VI, zijn staatssecretaris.

Gelijklopend hiermee verslechtert de internationale toestand dramatisch. Het communisme maakt gebruik van de zwakheid van de Verenigde Staten onder de democraat Jimmy Carter en verspreidt zich over heel de wereld. Bevrijdingsbewegingen steken overal de kop op en krijgen de steun van de pauselijke diplomatie. De reizen van de Paus naar ontwikkelingslanden stimuleren protestbewegingen tegen de plaatselijke regeringen. Ook in Europa neemt het risico van een conflict steeds vastere vorm aan. Abbé Georges de Nantes verwittigt zijn vrienden: in 1983 zal het zover zijn, tenzij er een mirakel gebeurt. Er moet gebeden worden.

In diezelfde periode besluit hij tot een doorgedreven studie van de gebeurtenissen van Fatima. Het resultaat wordt de daaropvolgende jaren gepubliceerd onder de titel Fatima en toute vérité; een geactualiseerde samenvatting hiervan is Fatima, joie intime, événement mondial. Het besluit dringt zich op: het Derde Geheim kondigt inderdaad de apostasie van de Kerk en de afvalligheid van de hiërarchie aan; maar ook stemt de leer van Abbé de Nantes op alle punten overeen met de boodschap van Onze-Lieve-Vrouw, wat een hart onder de riem steekt op het moment waarop de grote botsing met de pauselijke gnose aanvangt!

De stichter van de CRC doorgrondt steeds scherper het gedachtengoed van de Paus, dat op een verkeerde filosofie gebaseerd is. Hij besluit er tenslotte toe zijn eigen metafysica uit te leggen, die we kunnen omschrijven als relationele metafysica en die gegrondvest is op de intuïtie van het definiëren van de persoon vanuit zijn relaties. Deze visie verleent de katholieke leer al zijn samenhang, omdat filosofie en metafysica in overeenstemming zijn met de Openbaring.

In de loop van de jaren zal Abbé de Nantes, trouw aan deze principes, een « totale » apologetiek, een « totale » politiek en een « totale » ethiek ontwikkelen, die evenzovele vormen van tegengif zijn tegen de moderne dwalingen. Voegen we daaraan nog zijn geestelijk onderricht toe, dat vijftien jaar later zijn hoogtepunt bereikt in de leer van de naastenliefde.

De Katholieke Contrareformatie is niet eenvoudigweg meer een instrument tegen ketterij en schisma.

Abbé Georges de Nantes ontplooit geheel de pracht van de katholieke doctrine, hij is de grondlegger van een denkschool: de denkschool van de Katholieke Renaissance, die in volkomen harmonie is met de boodschap van Fatima en het onderricht van de heiligen. Ter gelegenheid van de jaarlijkse retraites van zijn kloostergemeenschappen bestudeert hij het leven en het werk van verschillende heiligen die hem nauw aan het hart liggen: de H. Margareta-Maria Alacoque, die in Paray-le-Monial de boodschap van het Heilig Hart toevertrouwd kreeg, waardoor een licht geworpen wordt op de hedendaagse geschiedenis; de H. Jean Eudes en de H. Louis-Marie Grignon de Montfort, die zo’n innige en vurige mariale devotie hadden; de H. Jeanne d’Arc, de levende waarborg van de toekomst van de Franse monarchie; Sint-Jan van het Kruis en Sint-Franciscus van Sales, kerkleraars van de katholieke mystiek; de H. Teresia van het Kind Jezus, die een miniatuur van de H. Maagd was; en meer recent nog de H. Maximiliaan-Maria Kolbe, martelaar van de Onbevlekte.

Het Evangelie van Sint-Jan spreekt de waarheid: hoe groot is de vruchtbaarheid van een priester die verenigd is met Christus door zijn trouw aan de H. Maagd! De volgelingen van Abbé de Nantes groeien in hun geloof, ondanks de onvermijdelijke persoonlijke beproevingen. Zij bidden elke dag het rozenhoedje, onderhouden de devotie van de vijf eerste zaterdagen en streven een steeds grotere godsvrucht tot het Onbevlekt Hart van Maria na.

Dit is des te merkwaardiger omdat de strijd van de CRC alsmaar meer de richting van de beproeving uitgaat. Op 13 mei 1983 keert Abbé de Nantes terug naar Rome, omringd door tweehonderd vrienden, om er een tweede Liber accusationis neer te leggen, deze keer tegen Karol Wojtyla, Paus Joannes-Paulus II. Uiteindelijk wordt hij samen met de broeders Bruno en Gérard en met een lekenvriend ontvangen door de secretaris van de Congregatie voor de Geloofsleer, Mgr. Jérôme Hamer. De toekomstige kardinaal weigert echter, op bevel van de Paus, om het Boek in ontvangst te nemen en geeft nadien een oneerlijk perscommuniqué uit dat doet alsof Abbé de Nantes reeds veroordeeld werd en zijn dwalingen erkend heeft. Het communiqué roept de gelovigen op tot waakzaamheid en legt uit waarom de Liber accusationis niet aanvaard werd. De onderneming lijkt daarmee opnieuw mislukt.

Het kan niet ontkend worden dat vanaf dat moment steeds meer Franse traditionalisten de CRC de rug toekeren. De verklaring hiervoor ligt gedeeltelijk in het feit dat de tochten naar Rome niet het verhoopte resultaat opleveren, maar ook in de versnippering van de traditionalistische bewegingen, het behoudsgezinde imago van de Paus en het onafgebroken geruzie over de nieuwe mis. Maar de diepste reden ligt elders: het uur van de triomf van het Onbevlekt Hart van Maria is nog niet aangebroken. De boodschap van Onze-Lieve-Vrouw wordt zelfs meer en meer geminacht. Tot driemaal toe begeeft Joannes-Paulus II zich naar Fatima en ontmoet er zuster Lucia, die tegenover hem voet bij stuk houdt: de H. Maagd is niet tevreden, omdat men nog altijd niet gedaan heeft wat Zij vraagt.

Ook dient gezegd dat de Europese oorlog met de Sovjetunie niet uitbreekt in 1983, zoals Abbé de Nantes het nochtans sedert 1980 aankondigde. Zijn prestige is aangetast. Alleen zijn echte vrienden, die gedurende drie jaar met hem meegebeden hebben om het gevaar af te wenden, behouden hun volle vertrouwen in hem. Later, onder Gorbatsjov, zal blijken dat Abbé de Nantes juist gezien had: we vernemen dan dat er een geweldige ontploffing in het Russisch arsenaal van Moermansk heeft plaatsgehad op 13 mei 1983, feest van Onze-Lieve-Vrouw van Fatima. Kort daarna overlijdt Sovjetleider Andropov. Beide gebeurtenissen hebben het plan voor de invasie van Europa, voorzien voor 1983, verhinderd.

Om zijn medestanders te behoeden voor verdeeldheid en steriele discussies en om hen dieper te doordringen van de CRC-doctrine, sticht Abbé Georges de Nantes op Allerheiligen 1984 de Communion Phalangiste. Zo verzamelt hij rondom zich de kleine kudde van hen die zich “onvoorwaardelijke volgelingen van Abbé de Nantes en niet van zichzelf” durven noemen. Overigens is ook de Liga sinds zijn ontstaan erg geëvolueerd. In tegenstelling tot de integristische kapellen zijn er met name op de jeugdkampen veel jongeren afgekomen, die vaak geestdriftig zijn, maar die nog alles moeten leren.

Hoe ziet de geschiedenis van de daaropvolgende jaren er uit? Enerzijds stellen we bij velen een diepe trouw vast, maar anderzijds is er ook afvalligheid en kwaadsprekerij, temidden van een wereld waarin apostasie en onverschilligheid jegens God hand over hand toenemen. In 1985 wordt de twintigste verjaardag van de sluiting van het Concilie gevierd, voorafgegaan door een ophefmakende verklaring van kardinaal Ratzinger die de crisis in de Kerk erkent. Die viering is de aanleiding tot verschillende krachtdadige (maar beleefde!) acties van de Communion Phalangiste. Een eerste succes is de annulering van de vergaderingen die het Franse episcopaat ter ere van het Concilie inricht: de lastige vragen van de jongeren van Georges de Nantes sturen de boel in de war... Een tweede succes volgt weldra: de conferenties van Abbé Laurentin, propagandist van de verschijningen te Medjugorje, worden op hun beurt “met beleefdheid en bekwaamheid” verstoord.

De tegenstanders willen van de CRC af en willen de beweging daarom laten doorgaan voor een sekte. Tien jaar hebben ze nodig om met allerlei manoeuvres, vaak ontzenuwd door een gepast ingrijpen van de falangisten, gedaan te krijgen dat de communauteiten van de broeders en de zusters ingeschreven worden op een officiële lijst van de sekten. Deze inschrijving, die op geen enkele basis stoelt, heeft alleen maar impact op de media. Maar alle middelen zijn nu goed om de enige opposant tegen de “wojtyliaanse gnose” het zwijgen op te leggen.

(1) De afkorting MASDU staat voor Mouvement d'Animation Spirituelle de la Démocratie Universelle, Beweging voor geestelijke bezieling van de universele democratie.