Een homilie van kardinaal Luciani
Op 4 september 2022 werd Joannes-Paulus I, Albino Luciani, door paus Franciscus zalig verklaard. We kunnen niet beter doen dan « de paus van de glimlach » zelf aan het woord te laten door de mooie homilie over de Rozenkrans te publiceren die hij hield als patriarch van Venetië op 7 oktober 1973, ter gelegenheid van de plechtigheden voor de vierhonderdste verjaardag van het feest van Onze-Lieve-Vrouw van de Rozenkrans. Hier spreekt een echte zielenherder !
« WAT zou er gebeuren als ik, tijdens een bijeenkomst van katholieken, de dames en heren zou uitnodigen om te laten zien wat er in hun handtas of hun broekzak steekt ? Zonder twijfel zouden er veel kammen, spiegeltjes, lippenstift, kleingeld, aanstekers en andere min of meer nuttige zaken tevoorschijn komen. Maar hoeveel paternosters ? Een paar jaar geleden zou ik er zeker meer hebben gezien...
« In het huis van Manzoni, in Milaan, kan men vandaag nog zijn paternoster aan het hoofdeinde van zijn bed zien hangen : hij was gewoon het rozenhoedje te bidden en in zijn roman De verloofden haalt de heldin op de meest dramatische momenten haar paternoster voor de dag en bidt ze.
« Windthorst, de Duitse politicus, kreeg op een dag de vraag van niet-pratikerende collega’s om zijn paternoster te tonen. Het was een grap, want zij hadden hem stiekem uit zijn linkerzak gehaald. Windthorst, die hem in die zak niet vond, begon in zijn rechterzak te zoeken en toonde zich opgelucht : hij had altijd een reservepaternoster bij zich !
« De beroemde musicus Christoph Willibald von Gluck trok zich tijdens recepties aan het Weense hof altijd even terug om het rozenhoedje te kunnen bidden. En wanneer de zalige Contardo Ferrini, hoogleraar in Pavia, bij vrienden op bezoek ging, nodigde hij hen uit om samen met hem het rozenhoedje te bidden.
« De H. Bernadette zei dat Onze-Lieve-Vrouw bij elke verschijning een paternoster rond haar arm droeg ; ze vroeg het meisje of zij er ook één had en nodigde haar vervolgens uit om samen het rozenhoedje te bidden. Hetzelfde was het geval met de drie herdertjes van Fatima, aan wie de H. Maagd het opzeggen van dit gebed aanbeval.
« Waarom ben ik met deze voorbeelden begonnen ? Omdat de paternoster vandaag door sommigen gecontesteerd wordt. Ze zeggen : “ Het is een kinderachtig en bijgelovig gebed dat volwassen christenen onwaardig is. ” Of ook : “ Het is een gebed dat tot een automatisme vervalt, het is enkel een kille, monotone en vervelende herhaling van weesgegroetjes. ” Of nog : “ Het is een gebruik uit een voorbijgestreefd tijdperk, vandaag hebben we iets beters : de lectuur van de Bijbel. ”
« Sta mij toe jullie te zeggen wat mijn indrukken als zielenherder zijn.
« Eerste indruk : de crisis van het rozenhoedje komt pas op de tweede plaats. Wat eraan voorafgaat vandaag is de crisis van het gebed in het algemeen. De mensen worden volledig in beslag genomen door hun materiële belangen, ze denken heel weinig aan hun ziel. Het lawaai is geleidelijk aan ons bestaan binnengedrongen. Macbeth zou vandaag opnieuw kunnen zeggen : “ Ik heb de slaap gedood, ik heb de stilte gedood ! ” Voor het intieme leven en de dulcis sermocinatio, de zoete conversatie met God, vindt men nog nauwelijks een moment de tijd. Dat is een slechte zaak. Donoso Cortès zei : “ Het gaat tegenwoordig slecht met de wereld omdat er meer veldslagen dan gebeden zijn. ” Er zijn vandaag de dag meer gemeenschapsliturgieën, wat zeker een groot goed is, maar ze volstaan niet : er moet ook een persoonlijk gesprek met God zijn.
« Tweede indruk : wanneer men beweert dat men in het gebed een “ volwassen christen ” moet zijn, forceert men de dingen vaak. Persoonlijk wil ik me liever een kind voelen dan een volwassene als ik in mijn eentje tot God en tot Onze-Lieve-Vrouw bid. Mijn mijter, mijn kalotje, mijn bisschopsring verdwijnen ; ik stuur de volwassene wandelen en geef me over aan de spontane tederheid van een kind tegenover zijn papa en mama. Zelfs als het maar voor een klein halfuur is, wil ik voor God staan zoals ik werkelijk ben, met mijn ellende en met wat ik aan goeds heb. Voelen hoe uit de grond van mijn wezen het kind van vroeger opnieuw geboren wordt, dat wil lachen, praten en van de Heer houden, dat er soms behoefte aan heeft te huilen om barmhartigheid te verkrijgen : dat alles helpt mij om te bidden. Het rozenhoedje, een gemakkelijk en eenvoudig gebed, helpt me om terug een kind te worden en daar ben ik niet beschaamd voor.
« Derde indruk : ik wil of mag geen kwaad over iemand zeggen, maar ik beken dat ik vaak in de verleiding ben gekomen om een oordeel uit te spreken over iemand die zich volwassen voelde alleen maar omdat hij uit de hoogte peroreerde en bekritiseerde. Ik had dan zin om te zeggen : “ Wat ben jij rijp ! Maar in het bidden ben je een adolescent in volle crisis, een rebel die het stadium van de puberale agressiviteit nog niet achter zich gelaten heeft ! ” Mocht God mij dit stoutmoedige oordeel vergeven.
« Maar ik kom nu aan de andere tegenwerpingen. Is het rozenhoedje een puur repetitief gebed ? Pater de Foucauld zei : “ De liefde drukt zich uit in weinig woorden, altijd dezelfde, die men blijft herhalen. ”
« Ik zag in de trein eens een vrouw die haar kind te slapen had gelegd op het bagagerek. Toen het kind wakker werd, zag het vandaaruit zijn moeder tegenover hem zitten en op hem letten. “ Mama ! ” zei het toen. En zij : “ Mijn lieve schat ! ” En heel de treinreis was de dialoog tussen hen beiden dezelfde : van boven uit “ Mama ! ”, van beneden af ” Mijn lieve schat ! ” Meer woorden waren er niet nodig.
« Dat de Bijbel moet volstaan ? Zeker, maar niet iedereen is voorbereid om hem te lezen of heeft er de tijd voor. En zelfs voor hen die de Bijbel lezen zou het nuttig zijn om op andere momenten – op reis, op de baan, op moeilijke ogenblikken – met de Madonna te spreken, als men tenminste gelooft dat zij onze Moeder en onze Zus is. Als de mysteries van de Rozenkrans goed overdacht en gesmaakt worden, betekent dat een verdieping van de Bijbel, het is als geestelijk sap en bloed.
« Een vervelend gebed ? Dat hangt ervan af. Het kan integendeel een gebed vol vreugde en opgetogenheid zijn. Als men er in oefent, wordt het rozenhoedje een blik die wij op Maria werpen ; en die blik wordt intenser naarmate wij het meer bidden. Het kan ook een refrein worden dat uit het hart opborrelt en dat, als het vaak herhaald wordt, de ziel verzacht zoals een lied.
« Een arm gebed ? Welk is dan een “ rijk gebed ”? Het rozenhoedje bestaat uit onzevaders, het gebed dat Jezus zelf onderwezen heeft ; uit weesgegroetjes, de groet van God aan de Maagd door middel van de engel ; en uit gloria’s, de lof van de H. Drie-eenheid. Geven jullie in plaats daarvan de voorkeur aan hoogstaande theologische beschouwingen ? Maar die zijn niet geschikt voor wie arm, oud, nederig of eenvoudig is. Het rozenhoedje drukt het geloof uit zonder valse problemen, zonder uitvluchten, zonder ingewikkelde omschrijvingen. Het helpt om zich volledig over te geven aan God, om het lijden grootmoedig te dragen. God maakt ook gebruik van theologen, maar om zijn genaden uit te delen bedient Hij zich vooral van de kleinheid van de nederigen en van hen die zich onderwerpen aan Zijn Wil.
« Ik wil nog iets opmerken. Het gezin zou de eerste school van vroomheid en godsdienstige spiritualiteit voor de kinderen moeten zijn. De pedagogisch-religieuze actie van de ouders is delicaat, gewettigd en onvervangbaar. Delicaat omwille van het klimaat van permissiviteit en laïcisering waarin wij baden ; gewettigd omdat zij deel uitmaakt van de zending die God aan de ouders heeft toevertrouwd ; onvervangbaar omdat het op heel jonge leeftijd is dat men de neiging en de gewoonte om te bidden verwerft.
« Het opzeggen van het rozenhoedje in de avonduren door ouders en kinderen samen is een soort van huisliturgie. De schrijver Louis Veuillot gaf toe dat het zien hoe een Romeins gezin vol geloof het rozenhoedje bad aan de basis van zijn bekering lag. »
uit Jean-Paul Ier, le Pape du Secret
door broeder François van Maria ter Engelen
Hij is verrezen ! nr. 120, november-december 2022