De Heilige Familie,
ideaal voorbeeld van wat liefde moet zijn

Het is erg riskant om de meest brandende problemen van de christen in de wereld te bestuderen zonder hun principiële oplossing te zoeken in het voorbeeld van Nazareth. De scepticus zal erover discussiëren, maar voor ons die geloven blijft het leven van de Heer Jezus een volmaakt en universeel voorbeeld.

Hoezeer tijden en omstandigheden ook veranderen, door de uitdrukkelijke Wil van God zullen christenen in het Evangelie altijd hun beste levensregel vinden. Een veeleisende weg, zeker, maar nog veel meer een aantrekkelijke weg: de heiligheid die ons daar voorgehouden wordt, is niet altijd door onze voorouders bereikt, maar zij werden er toch door uitgetild boven zichzelf uit.

Jezus, Maria, Jozef, onze heilige voorbeelden, geef dat wij op u gaan gelijken door naar u te kijken!

De eerste les die zij ons geven is de liefde waarmee zij elkaar beminden. Dank zij God, die de menselijke natuur goed geschapen heeft en haar op nog wonderbaarlijker wijze heeft hersteld, kennen wij vele gezinnen waar men elkaar echt liefheeft. Die genegenheid is een hemels geschenk waarvan wij de waarde vaak pas beseffen wanneer wij het moeten missen. Ik kan geen getuige zijn van waarachtig gezinsgeluk zonder daar diep blij om te zijn. Het lijkt dan alsof in de grote strijd die tegen de mens is opgezet, het goede gewonnen heeft, de orde het heeft gehaald van de wanorde en de wereld geslaagd is. “Zie hoe zij elkaar liefhebben”, zei men van de eerste christenen. Overal waar die liefde nog zichtbaar is, is dat een teken van Gods overwinning.

Zoek maar: we vinden niets dat beter is voor het hart, niets dat meer verheft voor de geest en niets dat werkelijk nuttiger is in de mensenwereld dan wederzijdse liefde – zowel in onze kloosters als in onze gezinnen. De opmerking lijkt banaal, maar is dat helemaal niet meer in een tijd waarin de kardinale deugden (voorzichtigheid, rechtvaardigheid, sterkte en matigheid) verwaarloosd worden ten voordele van nieuwe, blinkende, maar hoogst betwistbare waarden.

Jezus, Maria en Jozef hielden teder van elkaar. Wat als wij nu eens begonnen met juist die grote tederheid na te volgen?

Het is niet zo moeilijk om de regels van die heilige genegenheid te kennen als wel om ons de dagelijkse beleving ervan voor te stellen. Zij hebben deze innerlijke vervoering gekend, deze opwellingen van het hart, deze extase die ons van onszelf losmaakt en ons voortdurend doet leven in de nabijheid van wie wij liefhebben. Zij hielden van elkaar! Laten wij dat nog eens goed tot ons doen doordringen, wij die zo vaak denken dat God tegen de liefde is en dat zijn Wet erop gericht zou zijn ons die overvloedige, hoogste vreugde te ontnemen, terwijl Hij ons niets anders heeft voorgesteld dan lief te hebben, ook wij, zoals Hij als eerste heeft liefgehad!

Deze liefde ontmoette in hun edele harten de andere christelijke deugden, niet als obstakels of beperkingen, maar als helpers en gevolgen ervan die de liefde nog vergrootten. Allereerst de volmaakte zuiverheid, zo natuurlijk voor zuivere harten, maar zo dramatisch onbereikbaar voor velen… Deze kuisheid, de mooiste bloem van het boeket van de zelfvergetelheid, was geen middel en geen noodzakelijke voorwaarde voor de rustige en groeiende genegenheid van Jozef en Maria: zij was er het merkteken en het getuigenis van.

Deze twee – deze drie – Harten leren ons de natuur zelf en de ware aard van de volmaakte liefde kennen, die de filosofen liefde van welwillendheid of vriendschap noemen. Die bestaat erin niet meer aan zichzelf te denken, niet meer het eigen voordeel of genot te zoeken, omdat de aanwezigheid, het welzijn en de vreugde van de beminde ons hart zo dierbaar zijn. Jozef en Maria beminden elkaar niet in de mate van het genoegen dat zij elkaar schonken, zoals wij ons meestal voorstellen. Als dat zo was, zou hun genegenheid niets voorbeeldigs hebben – en zouden wij nog heel lang moeten wachten om elkaar te kunnen beminnen zoals zij, tot we allemaal volmaakt en aangenaam zouden zijn om te zien en om mee te leven!

Hun liefde was een gehechtheid, een wederzijdse toewijding waartoe zij besloten op de dag van hun vereniging, in het licht van Gods aanbiddelijke wil die hen aan elkaar had toevertrouwd.
Dáárin kunnen wij hen allemaal navolgen: door wie God op ons pad heeft geplaatst en die sindsdien door heilige banden met ons verbonden zijn, te omringen met liefde, tederheid en zorg. Wederzijds genoegen en geluk komen daarna, in verscheidene graden, maar liefde hangt niet af van de wisselvalligheden van onze gevoelens of genoegens.

Zo is de godsdienst het fundament van elke ware en duurzame liefde. Sint-Jozef en de H. Maagd bewonderden in hun hart, als een onuitputtelijke en heerlijke gave van God, elkaars nabijheid en vertrouwdheid, hun mysterie en hun roeping, die voor ieder van hen veel kostbaarder waren dan zijzelf. Hij had haar niet veroverd, zij had hem niet bekoord; en ik weet niet of zij elkaar vanaf het eerste ogenblik aangenaam vonden. Maar ze begrepen elkaar, in een zeldzame eenheid van geest en hart die alleen maar groeide door hun samenleven. Zij zijn werkelijk het model van christelijke echtgenoten!

Jezus geeft ons een gelijkaardig voorbeeld van kinderlijke liefde. Voordat Hij grote dingen zou doen voor de mensen die zijn broeders waren, gaf Hij ons dertig jaar lang het voorbeeld van een hart vol tederheid voor twee uiterst nederige mensen die zijn aardse ouders waren. Ja, al zijn liefde, zijn aandacht, zijn toewijding hadden gedurende bijna heel zijn leven maar één doel: Maria en Jozef gelukkig te maken.

Hij bewonderde hen met zijn goddelijke blik. Hij verwonderde zich over hun goedheid, hun toewijding, hun deugden, Hij die de oneindige Wijsheid was en hun Schepper. Wie zal de les van deze verborgenheid kunnen uitdrukken? God die op aarde kwam, vond dertig jaar niet teveel om aan twee van zijn schepselen de liefde te tonen waarmee Hij hen beminde. Maar door dat voorbeeld hebben miljarden anderen geleerd wat liefde is!

Het is een indrukwekkend voorbeeld: de vurigste en zuiverste harten die de wereld ooit gekend heeft, beminden elkaar heel hun leven lang, in plaats van zich te verliezen in grootse dromen over geluk voor de mensheid of edelmoedige passie voor onbekende verre mensen. Zij verkozen eerst de schakels van hun naaste verbintenissen te versterken in plaats van zich verantwoordelijk te voelen voor de hele keten. Zo hebben zij ons vóór alles geholpen om onze eigen banden te verstevigen…

Het is voor ons een les in realisme in de liefde. Tegen de stroom in maant zij ons aan om, naar het voorbeeld van de H. Familie, het kleine aantal van onze naasten echt en goed lief te hebben. Een te grote versnippering schaadt de trouw en de vrijgevigheid van de liefde en dient uiteindelijk niets of niemand. Het moet een universele wet zijn, een natuurwet die het Evangelie niet opheft: de toewijding van een man aan zijn éne vrouw en van hun beide levens aan de kroon die hun kinderen vormen. Nazareth bevestigt ons dit. En ik ken geen goede priesters of religieuzen die niet eerst dezelfde innige liefde hebben voor hun medebroeders of hun gemeenschap, vóór zij, ieder volgens zijn roeping, de overvloed van hun liefde uitstorten over het gelovige volk.

Jezus heeft zich dertig jaar lang helemaal gegeven aan Maria en Jozef. En vandaaruit is Hij vertrokken om alle mensen te redden…

Abbé Georges de Nantes
Uittreksels uit de Lettre à mes Amis nr. 221, januari 1966

Broeder Bruno van Jezus-Maria
Uittreksels uit de retraite over het leven van de H. Maagd, 2022