OVER DE OPVOEDING VAN DE KINDEREN 
VI. DE ROL VAN DE OUDERS IN DE HEILIGING VAN HUN KINDEREN

OP de feestdag van de H. Joachim en de H. Anna, de vader en de moeder van Maria, wil ik stilstaan bij de verantwoordelijkheid en de verdienste van de ouders in de opvoeding van hun kinderen. Want als de H. Maagd een uitzonderlijk schepsel is, dan dankt zij dat natuurlijk in de allereerste plaats aan God, die haar heeft uitverkozen. Maar de Kerk vereert ook haar heilige ouders, Joachim en Anna, en toont zo dat zij er ook hun aandeel in hebben gehad.

Het aandeel van God moet ons het aandeel van de ouders van Onze-Lieve-Vrouw niet doen vergeten en dat is trouwens zo bij alle heiligen. Het is slechts uitzonderlijk dat men van heiligen moet zeggen dat hun eigen ouders goddeloos of liederlijk waren. Toch kan het : de genade van God vermag alles. Maar heel vaak – en de Kerk zet dat graag in de verf – hebben de ouders de akker voorbereid. En daarom wil ik vandaag bekijken welke rol zij spelen in de heiligheid van hun kinderen.

HET MYSTERIE VAN DE ERFELIJKHEID

Er is vooreerst het gezichtspunt van de bioloog. Erg belangrijk, vooral als de bioloog nederig is en bekent dat hij zelfs geen honderdste van het mysterie van de erfelijkheid kent. Maar er zijn dingen die vast staan : alles wat wij doen heeft zijn weerslag op het geheel van ons wezen, op het geheel van ons organisme, dat gehavend wordt wanneer men het mishandelt, veel erger nog dan bv. een motor. Dat is begrijpelijk. En dat men integendeel zijn organisme gezond houdt als men het een zuiver, natuurlijk leven laat leiden.

In ons organisme hebben de seksuele organen een aanzienlijk belang. Het zijn uiterst delicate organen die de bron zijn van het ontstaan van het leven van het kind, de structuur van zijn wezen zelf : het fameuze DNA.

Wij mogen niet vergeten dat alle eicellen, die het vertrekpunt zijn voor het ontstaan van een kind in de schoot van zijn moeder, vanaf het begin al samengesteld zijn, vanaf de adolescentie. Daar wachten ze, gedurende jaren, op de dag en op het uur waarop zij zelf op weg gaan en misschien het leven aan een kind geven. Gedurende al die tijd ondergaan ze de weerslag van alle slechte, verderfelijke zaken die de vrouw in kwestie, die op een dag moeder zal worden, doet... Maar ook het tegendeel is waar : de gezonde levenswijze van een vrouw, haar morele zuiverheid, heel haar nerveus evenwicht, dat alles zal zijn invloed hebben op het nieuwe wezentje.

Het zaad van de man van zijn kant wordt op een heel mysterieuze manier voorbereid, maar zeker is dat alle krachten van zijn wezen, heel het hormonale evenwicht van de endocriene klieren, heel de zuiverheid van zijn bloed een rol spelen.

Wij weten heel goed dat dit kleine wezen door deze biologische band erfgenaam is van de erfzonde. Heilige ouders of niet, er is een wonder als dat bij de H. Maagd nodig om deze onaangename erfenis te doorbreken en heel het wezen, tot in zijn biologisch aspect, als het ware om te smelten door de wonderlijke kracht van God. Maar in het gewone geval kunnen de ouders, als ze een kind in het leven roepen, niet anders dan het te beladen met de erfzonde, die door hen heen gaat, of ze dat nu willen of niet !

Tegelijkertijd zijn er ook nog alle vormen van bezoedeling die wij van onze voorouders meegekregen hebben, naast datgene wat de ouders er zelf tot hun ongeluk hebben aan toegevoegd. Biologisch gesproken telt alles !

Dan schept God de ziel van het kind. En ongetwijfeld houdt Hij daarbij rekening met wat de ouders Hem als materiaal aanreiken : Hij past de ziel aan het lichaam aan. Je kan geen mooi beeld maken met een brokkelige steen. Dus, tenzij er een wonder gebeurt, zal de ziel ongeveer waard zijn wat het lichaam waard is. Het is zo, God heeft het zo gewild.

Maar vanaf het moment dat dit kind geschapen is, komt het terecht in het milieu van zijn ouders. Vanaf het meest prille begin zal het kind daarom bepaald worden door de opvoeding die het krijgt. Laten wij dus niet alle ondeugden van onze kinderen op de rug schuiven van onze grootouders, onze voorouders of de erfenis van Adam. Dat is al te gemakkelijk. Neen : hoe hebben wij ze opgevoed ? De opvoeding begint vanaf het ontstaan van het kind en ze zal dat kind als het ware herscheppen, bijna vanaf nul.

EEN ONTZAGLIJKE VERANTWOORDELIJKHEID

Als je het leven van sommige heiligen leest en ziet met wat een strengheid, maar ook met wat voor evenwichtigheid en wijsheid, geïnspireerd door de H. Geest, de ouders hun kind hebben opgevoed, dan ben je onder de indruk. Je zal zeggen : « Als ik naar mezelf zie, dan is de zaak al bij voorbaat verloren. »

Nee, nooit is er iets verloren : de genade van God is er.

En als ik jullie een raad mag geven voor de opvoeding : van essentieel belang is het geestelijk leven van de ouders, dat ertoe moet leiden dat de kinderen in een klimaat van vroomheid opgroeien. De ouders leren hen de naam van Jezus al heel vroeg kennen en zie, de zielen openen zich voor de genade. De kinderen hebben het doopsel al, de genade is in de kiem aanwezig, maar de vroomheid en de deugden van de ouders zijn natuurlijk de beste opvoeding. Ik verkies de vroomheid van de ouders boven alle pedagogische methodes, zelfs de beste.

En dan groeien de kinderen op, ze beginnen tot de jaren van verstand te komen, te ontdekken wat goed is en wat kwaad. Ze bereiken wat ik zou noemen hun tweede opvoeding, die niet meer de dressuur is van het kleine diertje, maar de vorming van de geest.

Welnu, meestal gebeurt dat op het ogenblik waarop de ouders wat moe zijn van de dagelijkse levenstaak, van de moeilijkheden van het leven en het huishouden. Hun wederzijdse liefde bekoelt, ze verdragen niet zo veel meer van elkaar en soms is er de beruchte middagduivel... Drama ’s steken de kop op in de gezinnen.

Maar, ouders, let op ! De ogen van de kinderen zijn op jullie gericht. Het leven is niet altijd gemakkelijk ; zelfs het leven van de christen moet normaal gesproken doorheen grote beproevingen. Ook de ouders van de heiligen hebben heel grote beproevingen gekend.

Hoe zullen de ouders reageren ? Als ze slecht reageren is dat een ramp voor de kinderen. Als ze op een heilige manier reageren, betekent dat ook heiligheid voor de kinderen ! Daarom moeten de ouders weten dat, op het tragisch ogenblik waarop de redding van hun eigen zielen op het spel staat, ze ook de redding van hun kinderen op het spel zetten. Wij zijn met elkaar verbonden. Stel je voor dat ik mijn priesterschap verloochen en, zoals men zegt, “ mijn kap over de haag gooi ” : wat zal er dan van jullie allemaal worden ? Ouders moeten tegen zichzelf zeggen : “ Als ik mijn man (mijn vrouw) verlaat, dan gaan mijn kinderen naar de hel ! ” Alleen dat kan hen tegenhouden.

Laten we het positief stellen : als wij ons aan elkaar vastklampen, als wij trouw zijn aan ons huwelijk, dan betekent dat het eeuwig geluk voor onze kinderen. Ga naar de statistieken kijken : de kinderen in de gevangenissen en de heropvoedingsgestichten zijn voor 95 procent kinderen van gescheiden ouders.

HET VOORBEELD VAN DE H. MONICA

Daar zijn dan de ouders die hun kinderen goed hebben opgevoed, die hen een hele erfenis aan familiedeugden hebben nagelaten. Zij hebben hun kinderen doen bidden, katholieke scholen voor hen gezocht en zelfs betaald, alles gedaan wat ze konden.

« Wij hebben ons voor onze kinderen volledig opgeofferd », zeggen zij, « Ik heb mijn piano gelaten, mijn schilderkunst. Mijn man heeft geen verdere carrière gemaakt omdat hij zich met zijn kinderen wilde bezighouden. En toch zijn het schurken geworden ! Voor ons is het genoeg geweest. Begrijpt u, we hebben er alles voor gedaan en zie wat het resultaat is... We zijn op bedevaart geweest, we hebben heel veel voor hen gebeden. Het is genoeg geweest, Vader, spreek ons niet meer over kinderen en nog minder over katholieke scholen, alstublieft ! »

« En de H. Monica ? » – « Wat is er van de H. Monica ? » – « De H. Monica is een heilige. » – « Ja, en dan ? » – « Zij had een heidense man. » – « Ja, en ? » – « Ze had een zoon die eerst goed was, maar nadien compleet verloren is gelopen. » – « En hoe heette die ? » – « Sint-Augustinus ! » – « O, was die eerst verloren gelopen ? » – « Volledig ! Maar zij heeft jaren aan een stuk voor hem gebeden... »

De ouders moeten dus volhouden : de opvoeding zal tot hun laatste snik duren. Eerst hebben ze hun kinderen getoond dat zij hun leven en hun inkomen opgeofferd hebben voor hun geluk en dan zien ze ondanks hun trouw aan God hun kind aan de bekoringen ten onder gaan. Ze beginnen te bidden en ze gaan trouw voort met bidden en als ouders die God en hun roeping waardig zijn, gaan ze voort met hun kinderen te beminnen, hen te vergeven en nog eens te vergeven, tot het einde toe. En op die manier, door deze halsstarrigheid van hun roeping als ouders, zullen zij hun kinderen als bij de haren vast grabbelen om hen te beletten in de hel te vallen. Want dat heet de gemeenschap van de heiligen, dat is het mystiek Lichaam van Christus.

HET WERK VAN DE GENADE

Als ouders daarentegen kinderen hebben die heiligen zijn of die op weg zijn naar de heiligheid, dan moeten de ouders niet hoogmoedig worden, niet al te verheugd zijn. Zij moeten tot zichzelf zeggen : wij zijn nog altijd hun ouders, hoe verder zij vorderen op de goede weg hoe meer we voor hen moeten bidden, want de duivel is sterk. We moeten altijd aan hun zijde blijven als hun ouders, bezorgd om ze in de nederigheid en de eerbied te bewaren.

Wat is dat alles prachtig ! Maar dit gaat volledig boven jullie krachten en ook boven de mijne van geestelijke vader. Wat moeten wij doen ? Om te beginnen moeten wij veel heiligenlevens lezen, om te zien hoe zij opgevoed zijn. Uit die lectuur kunnen we altijd nieuwe raadgevingen en aansporingen putten. En ten tweede moeten wij tot deze heiligen bidden !

Vroeger ging men op bedevaart naar de H. Anna. Men ging tot de moeder van de H. Maagd bidden opdat de grootmoeders zouden weten hoe ze hun kleinkinderen moeten aanpakken en de moeders hun kinderen. Dus : tot de heiligen bidden en vertrouwen hebben in God die Vader is. En tenslotte alles wat het gezinsleven betreft aan God overlaten opdat we, na al onze inspanningen en hoewel we zondaars zijn en heel onvolmaakt, de moed niet zouden verliezen en opdat in onze ouderharten het geloof, de hoop en de liefde zouden heersen.

In tegenstelling tot de pessimistische idee van velen dat alles van kwaad naar erger gaat, kan ik vanuit mijn eigen ervaring zeggen dat het vaak het tegendeel is : er zijn kleine schurken die vooruitgang maken en eindigen als heiligen. Er zijn ouders die heel slecht beginnen en die zo goed handelen dat ze op het einde werkelijk modellen zijn. Zo ziet men onophoudelijk de genade aan het werk die de zielen hernieuwt en hen hun opgang doet maken.

Abbé Georges de Nantes
Hij is verrezen ! nr. 89, September-Oktober 2017