ROME EN RUSLAND

EEN HEILIGE OM SNEL TE VERGETEN

« Moeten alle recente pausen zalig- en heiligverklaard worden?» vraagt vaticanist Jean-Marie Guénois zich af in Le Figaro (13 oktober 2018). « Dat is wel de indruk die de Kerk dit weekeinde wekt met de heiligverklaring van Paulus VI.» Het is duidelijk dat de journalist zich vragen stelt bij het gebeuren. Hij is niet de enige. De Kerk « voegt een heilige toe aan de lijst met pausen van de twintigste eeuw die al goed voorzien is: Joannes-Paulus II, Joannes XXIII, Pius X. Zonder Joannes-Paulus I en Pius XII te vergeten.»

Fout! Omdat de pausen van het Concilie en erna de H. Pius X verwierpen – Joannes XXIII haatte hem! – zal de zaak van Pius XII, die Giuseppe Sarto heiligverklaarde, absoluut niet tot een snel einde komen. En evenmin die van Joannes-Paulus I, die naar het oordeel van abbé de Nantes « een nieuwe H. Pius X was zonder er zich bewust van te zijn».

Onze vader, stichter van de Katholieke Contrareformatie in de twintigste eeuw, heeft gestreden tegen de eredienst van de mens zoals Joannes XXIII, Paulus VI en Joannes-Paulus II die ingesteld hebben. Hij deed dat in naam van de leer van de H. Pius X van wie het devies was: «Alles herstellen in Christus.» De tegenstelling was zo groot dat abbé de Nantes Paulus VI en Joannes-Paulus II heeft kunnen beschuldigen van ketterij, schisma en schandaal... zonder dat hij ooit weerlegd kon worden. Zo groot was zijn gelijk! Het enige “argument” dat men uiteindelijk gevonden heeft, is die driedubbele heiligverklaring...

Paus Franciscus zelf durft het gaspedaal trouwens niet te diep indrukken: de heiligverklaring van Paulus VI verliep samen met die van vijf anderen, een beetje op een stiekeme manier. In zijn homilie ging de huidige paus eerst langdurig in op het Evangelie. Paulus VI kwam pas helemaal op het einde ter sprake, als een soort van toevoegsel. « Vandaag», aldus Franciscus, « nodigt Jezus ons uit om terug te keren naar de bronnen van de vreugde, namelijk de ontmoeting met Hem, de moedige keuze van risico’s te nemen om Hem te volgen, de zin om iets achter te laten om Zijn leven te omhelzen. De heiligen hebben die weg afgelegd.» Dan komt hij eindelijk terecht bij de man van de dag: « Paulus VI heeft dat gedaan, naar het voorbeeld van de grote apostel van wie hij de naam aangenomen heeft. Zoals Sint-Paulus heeft hij zijn leven gewijd aan het Evangelie van Christus, door nieuwe grenzen op te zoeken en zich zijn getuige te tonen in de verkondiging en de dialoog, profeet van een open Kerk die kijkt naar hen die veraf zijn en zorg draagt voor de armen.»

« Door nieuwe grenzen op te zoeken», zegt u? Inderdaad: voorbij de grenzen van onze heilige katholieke Kerk waarvan de HH. Petrus en Paulus de pilaren zijn: « Het komt er op aan een wereld te bouwen waar elke mens, zonder onderscheid van ras, godsdienst [!] of nationaliteit een leven kan leiden dat voluit menselijk is, bevrijd van de slavendiensten hem opgelegd door zijn medemensen en een onvoldoende beheerste natuur» (Paulus VI, encycliek Populorum progressio, 26 maart 1962, nr. 47). Wat is het verband met Sint-Paulus? De apostel van de heidenen was klaar en duidelijk: «Ik heb onder u niets willen kennen dan Jezus Christus, en Jezus Christus gekruisigd» (1 Co 2, 2).

De visie van Paulus VI is volkomen tegengesteld aan die van de H. Pius X, die zijn latere opvolger al vooraf veroordeelde:

« Als men denkt aan alles wat er nodig is geweest om de christelijke Stad te stichten: krachten, wetenschap en bovennatuurlijke deugden; het lijden van miljoenen martelaars; de inzichten van kerkvaders en kerkleraars; de toewijding van alle helden van de naastenliefde; een machtige hiërarchie geboren uit de Hemel; stromen van goddelijke genade; en dat alles opgebouwd, verbonden en doordrongen van het Leven en de Geest van Jezus Christus, de Wijsheid Gods, het mens geworden Woord – dan is men ontsteld te zien dat nieuwe apostelen zich uitputten om beter te doen door een vaag idealisme en burgerdeugden te veralgemenen. Wat gaan zij produceren? Wat gaat uit hun plannen voortkomen? Een puur verbale en ingebeelde constructie, waarin op een verleidelijke manier gegoocheld wordt met de woorden vrijheid, rechtvaardigheid, broederlijkheid en liefde, gelijkheid en menselijke verheerlijking – dat alles gebaseerd op een slecht begrepen menselijke waardigheid...» (brief over de Sillon, nr. 38).

TEGEN DE AANVALLEN VAN DE BOZE

Elke maand publiceert de katholieke Kerk de gebedsintenties van de paus en vraagt zij aan de gelovigen om deel te nemen aan dat gemeenschappelijk gebed. Voor oktober sloot Franciscus zich aan bij de intenties van de Koningin van de Rozenkrans, vermits hij aan de katholieken over heel de wereld vroeg om alle dagen het rozenhoedje te bidden: « We moeten aan de H. Moeder van God en aan de H. Aartsengel Michaël vragen dat zij de Kerk zouden beschermen tegen de duivel, die altijd probeert ons van God te scheiden en onderling te verdelen.»

In het licht van de « grote geestelijke wervelstormen» die de Kerk vandaag dooreenschudden, vraagt de paus uitdrukkelijk om aan het rozenhoedje het Sub tuum praesidium toe te voegen: «Tot u nemen wij onze toevlucht: wees onze bescherming, Heilige Moeder van God; wijs onze gebeden niet af als wij in nood zijn, maar verlos ons uit alle gevaren, Gij, glorierijke en gezegende Maagd.»

Aan dit zeer oude gebed uit de derde eeuw zou Franciscus ook graag het gebed tot de H. Aartsengel Michaël toegevoegd zien, dat paus Leo XIII opstelde voor de bekering van Rusland: «H. Aartsengel Michaël, verdedig ons in de strijd, wees onze hulp tegen de boosaardigheid en de listen van de duivel. Mocht God zijn macht over hem uitoefenen, dat vragen wij al smekend. En gij, vorst van de hemelse strijdmachten, stort terug in de hel Satan en de andere boze geesten die rondwaren op de aarde voor het verderf van de zielen.»

Onze Opperherder dringt bijzonder aan op dit tweede gebed « omdat het ons beschermt en ons helpt in de strijd tegen de Boze». De paus besluit: « De Russische mystieken en de grote heiligen van alle tradities gaven de raad om, in tijden van grote geestelijke turbulentie, zichzelf in veiligheid te brengen onder de mantel van de Heilige Moeder van God» en zich zo « te beschermen tegen de aanvallen van de duivel».

Wij weten vooral dat Onze-Lieve-Vrouw van Fatima vanaf haar eerste verschijning gevraagd heeft: « Bid elke dag het rozenhoedje om vrede voor de wereld te verkrijgen en het einde van de oorlog» (13 mei 1917). Hoe zouden wij dan niet vol blijdschap gehoorzamen aan dit verlangen van de H. Vader!

STREVEN NAAR VREDE IN SYRIË

Zij die dit verzoek hebben ingewilligd, hebben weliswaar nog niet de «bekering van Rusland» verkregen, vermits de paus het land nog altijd niet heeft toegewijd aan het Onbevlekt Hart van Maria, maar wél het succes van de vredesbemiddeling door Vladimir Poetin in het beproefde Syrië.

Want het zo gevreesde perspectief van een bloedbad in de provincie Idlib, in het noordwesten van Syrië, is afgewend. In opvolging van het akkoord van Sotchi, gesloten op 17 september tussen Ankara en Moskou, hebben de opstandelingen in dit laatste anti-Assad-bastion aanvaard hun zware wapens terug te trekken uit wat een “gedemilitariseerde” zone moet worden; in ruil werd het offensief van het Syrisch regeringsleger bevroren. Door de spanning te doen afnemen mikt Poetin op een normalisering van de betrekkingen tussen de Syrische regering en bepaalde rebellengroepen die bereid zouden zijn tot re-integratie in het land.

Niettemin blijft Erdogan spreken over de « eliminatie van terroristische groeperingen» in de provincie Idlib, die aan Turkije grenst. Die groeperingen hebben er sinds 2013, en zeker vanaf 2015, verdedigingslinies aangelegd compleet met bunkers en tunnels. Vraag is of het Turkse leger die confrontatie kan winnen.

Rusland van zijn kant is duidelijk niet zinnens Syrië te verlaten, waar het zich comfortabel geïnstalleerd heeft en kan waken over zijn economische, militaire en diplomatieke belangen. Sinds zijn interventie in 2015 heeft Moskou op grote schaal wapens verkocht in heel de regio. In Syrië zelf hebben de Russen hun militaire bases grondig beveiligd, meer dan tweehonderd wapensystemen getest en ontradingsboodschappen naar heel de wereld uitgestuurd. De zeemachtbasis van Tartoes en de Russische oorlogsbodems in het oosten van de Middellandse Zee beperken de actieradius van de NAVO-landen op het water en in de lucht.

Rusland is ook volop bezig met het consolideren van zijn positie buiten Syrië. Het zoekt havens aan de kusten van de Middellandse Zee om zijn schepen bij te tanken op hun route naar de Atlantische Oceaan. Moskou is vragende partij voor een permanente toegang tot het Egyptische Port Saïd. Poetin heeft het strategisch partnerschap versterkt met Algerije, dat Russische wapens koopt. En zijn militairen hebben vaste voet aan de grond in Libië. Dat alles betekent dat Rusland bezig is met de tentakels van de Amerikaanse octopus los te wrikken...

DE RUSSEN IN AFRIKA

Op dit moment heeft Moskou samenwerkingsprojecten met het merendeel van de Afrikaanse landen. Niet om het continent leeg te roven, vermits Rusland zelf bodemrijkdommen in overvloed heeft. Ook niet om de moraalridder uit te hangen en nog minder om een bepaald politiek of economisch regime op te leggen. Het opzet is gewoon om bilaterale betrekkingen aan te knopen. Zo heeft Angola 1200 studenten uitgestuurd om vorming te krijgen in Rusland.

Na de recuperatie van de Krim met de zeemachtbasis van Sebastopol en de redding van het regime in Syrië breidt Moskou nu zijn veiligheidsperimeter uit in de richting van Noord-Afrika en, in de nabije toekomst, Centraal-Afrika.

Het meest spectaculair was de toenadering tot Egypte in 2016. In oktober ll. namen Russische parachutisten deel aan gemeenschappelijke militaire manoeuvres in de Libische woestijn tussen Egypte en Cyrenaica, het oostelijk deel van Libië. Na de val van Khadaffi viel zijn land ten prooi aan chaos en burgeroorlog, maar sindsdien heeft generaal Khalifa Haftar vanuit Cyrenaica de macht verworven over het grootste deel van het grondgebied. De militaire leider bracht op 27-28 november 2016 een bezoek aan Moskou. Haftar heeft ook Tobroek in handen, de enige diepzeehaven tussen Alexandrië en Mers-el-Kebir (Algerije). Verder controleert hij 85% van de aardoliereserves van Libië, 70% van de gasvoorraden, vijf van de zes petroleumterminals en vier van de vijf raffinaderijen op Libisch grondgebied.

In het tijdschrift L’Afrique réelle (nr. 106 van oktober 2018) onderstreept Afrikaspecialist Bernard Lugan hoe de reizen van Vladimir Poetin en Dmitri Medvedev de oude contacten van de USSR in Afrika hersteld hebben: « Vandaag heeft Rusland diplomatieke betrekkingen aangeknoopt of opnieuw aangeknoopt met alle landen van Afrika. Moskou herbergt 35 Afrikaanse ambassades.» Om wat te doen? « China graaft zich in Afrika in door zijn partners in de schulden te steken via leningen die zij nooit zullen kunnen terugstorten, wat Beijing toelaat de hand te leggen op de grote infrastructuur van de betrokken landen.» Zo is in Zambia vandaag de radio- en televisiemaatschappij in Chinese handen; morgen volgen het vliegveld van Lusaka en de nationale elektriciteitsmaatschappij.

« Rusland gaat heel anders te werk», aldus Lugan. Moskou « heeft goed begrepen dat het nutteloos is zich in grote projecten te storten, want de ontwikkeling van Afrika is een hersenschim waarin alleen de Europeanen geloven – of voorwenden te geloven. De Russen willen dus niet het vat van de Danaïden proberen te vullen. In plaats daarvan hebben ze besloten zich te nestelen in het hart van de enige werkelijke en invloedrijke machtsstructuur: het leger. De methode is eenvoudig: Moskou levert wapens en daar horen uiteraard technici bij die instructies moeten geven en het juiste onderhoud moeten verzekeren. Op die manier krijgt Rusland vaste voet in de machtskringen die er echt toe doen.»

GODSDIENSTOORLOG ONDER DE ORTHODOXE KERKEN

Onlangs ontving paus Franciscus de Russische metropoliet Hilarion, verantwoordelijke voor de Buitenlandse betrekkingen van het patriarchaat van Moskou en rechterhand van patriarch Kirill. De metropoliet kwam Franciscus de situatie van de orthodoxe Kerken uitleggen, die ten prooi zijn aan een ware godsdienstoorlog tussen Oekraïne, Moskou en Constantinopel. Aanleiding tot het conflict is de beslissing van de oecumenische patriarch van Constantinopel, Bartholomeos I, om een nationale Oekraïense Kerk te erkennen. «Zesentwintig jaar na de onafhankelijkheidsverklaring van Oekraïne – voorheen een Sovjetrepubliek – en de oprichting van die Kerk wordt zij nu bekleed met een volledig canoniek [sic] gezag. De politieke en geestelijke overheersing die het patriarchaat van Moskou al honderden jaren lang uitoefent over Oekraïne wordt daardoor aan het wankelen gebracht» (Le Figaro, 13 oktober 2018).

In werkelijkheid is het gezag van de patriarch van Constantinopel, die zich afgescheiden heeft van Rome, niet meer «canoniek» dan dat van de schismatieken in Kiev of Moskou.

Bij het vernemen van de beslissing van de H. Synode, genomen op 11 oktober in Istanboel, was de Oekraiënse president Petro Porosjenko uiteraard in zijn nopjes. Hij begroette het einde van de « imperiale illusies en de chauvinistische fantasieën» van Moskou. In wezen gaat het natuurlijk om politiek. De Oekraïense pers, die de pro-Russische rebellen in de Donbass maar al te graag wegzet als “terroristen”, werd onmiddellijk gegrepen door een patriottisch elan. Het Kremlin van zijn kant kloeg het «schisma» aan dat zo in de schoot van de orthodoxe Kerk veroorzaakt wordt en beloofde «overal de belangen van de Russen en de Russisch-sprekenden te beschermen». Ook dat is pure politiek. De Russische buitenlandminister Sergej Lavrov beschuldigde Kiev ervan « Oekraïne te willen losscheuren van Rusland, niet alleen op politiek, maar ook op spiritueel vlak.»

In CRC nr. 184 van december 1982 schreef onze vader, abbé de Nantes: « Het lijkt me vanzelfsprekend, zoals uiteindelijk ook [de grote Russische denker] Solovjov inzag, dat het schisma van Moskou dat zichzelf uitriep tot het “derde Rome” het begin was van alle rampspoed voor de bewonderenswaardige christelijke volkeren van Europees Rusland. En ik moet dat onderstrepen omdat die breuk ook nog doorweegt op de wereld van vandaag en dat het daarover is dat de Maagd Maria het in Fatima had, toen zij “de bekering van Rusland” aankondigde.»

De beslissing van het patriarchaat van Constantinopel riskeert verstrekkende gevolgen te hebben. Volgens archimandriet Klement, woordvoerder van het Moskouse patriarchaat in Kiev, « is geen enkele vreedzame oplossing mogelijk». Tenzij dan het beroep op Onze-Lieve-Vrouw van Fatima! Laten wij dus blijven doen wat onze H. Vader voortdurend vraagt: voor hem bidden... opdat hij eindelijk Rusland aan het Onbevlekt Hart van Maria zou toewijden!

broeder Bruno van Jezus-Maria