«DE ZAKEN VAN DE PAUS GAAN SLECHT»

Op 1 november 1846 drukte de toekomstige Franse kardinaal Louis-Edouard Pie zijn grote bezorgdheid uit over de eerste regeringsmaanden van paus Pius IX, die zich in het begin van zijn pontificaat zeer liberaal toonde (maar zich later herpakte): «De zaken van de paus gaan slecht. Ik denk dat hij een grenzeloos vertrouwen heeft in de kracht van de goedheid om de mensen dichter bij elkaar te brengen en dat hij bedrogen zal uitkomen door wrede misrekeningen. Ondertussen ben ik bang dat hij probeert goede maatjes te worden met zijn meest onverzoenlijke vijanden...»

Broeder Bruno van Jezus-Maria gebruikt een citaat uit deze brief als overkoepelende titel voor zijn analyse van de actualiteit.

* * *

DE SYNODE OVER “AMAZONIË”

Van 6 tot 27 oktober 2019 gaat in Rome een grote bisschoppensynode door over het Amazonegebied, onder de titel: «Amazone: nieuwe wegen voor de Kerk en voor een integrale ecologie». In juni ll. werd ter voorbereiding een Instrumentum laboris (werkinstrument) verspreid, waarin men “Amazonië” voorstelt als «een bijzondere bron van de Openbaring van God» voor de heropbouw van de Kerk.

Kardinaal Gerhard Müller, de voormalige prefect van de Congregatie voor de geloofsleer die geboekstaafd staat als een reactionair, publiceerde in een vrije tribune [sic!] in het Duitse weekblad Die Tagespost een felle aanval op die pretentie van de synode. Maar het enige argument dat hij kan inroepen is... de conciliaire constitutie Dei Verbum, volgens dewelke «wij geen nieuwe publieke openbaring verwachten» (nr. 4).

De remedie is erger dan het kwaad! Want de bewering van Dei Verbum viseert natuurlijk Fatima. Daar werd de openbaring nochtans bevestigd door een mirakel dat drie maanden van tevoren aangekondigd was en dat plaatsvond op 13 oktober 1917: de zonnedans vóór de ogen van zeventigduizend getuigen. Toch wel een «publieke openbaring», niet?

Hoe kan een blinde zoals kardinaal Müller een andere blinde zoals paus Franciscus leiden? Onze paus zei bij zijn bezoek aan Puerto Maldonado (Peru) in januari 2018: «Voor de autochtone volkeren van het Amazonegebied betekent “goed leven” dat zij in gemeenschap zijn met de anderen, met de wereld, met de mensen die hen omringen en met de Schepper. De autochtone volkeren leven inderdaad in het huis dat God zelf geschapen heeft en hen als geschenk gegeven heeft: de Aarde.» Zoals Adam en Eva vóór de erfzonde? Dan is er geen Verlossing meer nodig!

De paus vervolgt inderdaad: «Hun uiteenlopende vormen van geloof en spiritualiteit nodigen hen uit om in gemeenschap te leven met de aarde, het water, de bomen, de dieren, de dag en de nacht. Hun wijze stamoudsten – of ze nu “mestres”, “wayanga” of “sjamanen” genoemd worden – moedigen de harmonie van de personen onder elkaar en met de kosmos aan.» Zonder Christus?

Paus Franciscus is zijn heilige patroon vergeten, Sint-Franciscus van Assisi, die geen «wijze» uit het Amazonegebied was en niettemin op een prachtige manier de lof gezongen heeft van Gods Glorie verspreid in de wonderen van zijn schepping. Maar mét Christus en door de bemiddeling van zijn goddelijke Moeder! Het Werkinstrument voor de synode daarentegen wil de kolonisatie, en dus ook de katholieke missionering die ermee gepaard ging, verantwoordelijk stellen voor het verlies van het «evenwicht» en het «goede leven» dat die autochtonen blijkbaar op eigen krachten gevonden hadden...

De historische waarheid is heel anders. Toen de Europeanen in de zestiende eeuw voor het eerst in het gebied doordrongen, vonden ze de Amazonestammen verwikkeld in inheemse oorlogen. «Wijze stamoudsten» voerden raids uit op naburige volkeren met de bedoeling vrouwen en grondgebied buit te maken. De praktijk van het kannibalisme was helemaal geen uitzondering en bood een ander motief om oorlog te voeren. Het was de missionaire verovering, en zij alleen, die een einde heeft gemaakt aan deze cyclus van geweld en dood door de christelijke beschaving te vestigen in Brazilië, in Peru, in Venezuela.

Brazilië is vandaag het belangrijkste katholieke land ter wereld (125 miljoen katholieken, goed voor 10 % van de katholieke wereldbevolking). Maar de bisschoppenconferentie van dat land, door paus Franciscus naar het Vaticaan geroepen, maakt zich minder druk om de verkondiging van het katholiek geloof voor de redding van de zielen dan wel om de exploitatie van de hulpbronnen die het grootste regenwoud ter wereld en haar bevolking bedreigt. De Amazone-synode sluit daar bij aan en wil «de hulpkreet van de aarde en haar bevolking» zijn.

Het gaat nog veel verder dan dat. Het Instrumentum laboris beschouwt het Amazonegebied als een «theologische plaats», een «plaats van openbaring», waarvan de Kerk «het geloof in God, Vader-Moeder» moet ontvangen. Zij moet zich bovendien verrijken door de «betrekkingen met de voorouders», de «harmonie met de aarde» en de «uiteenlopende spirituele krachten». Allicht behoort tot die laatste categorie ook de hekserij...

Het lijkt allemaal op een echo van wat in de Verklaring van Abu Dhabi stond, door Franciscus ondertekend: «Alle religies zijn gewild door God.» [zie De Actualiteit Doorgelicht van maart 2019: De verloochening door Franciscus en het geloof van een nieuwe Athanasius]. Het gevolg van die verblinding is dat de oorlog, die ooit begon met de moord van Kaïn op zijn broer Abel, zijn rechten terug opeist.

DE WAARHEID OVER DE BOSBRANDEN IN BRAZILIË

«Ons huis staat in brand. Letterlijk. Het Amazonegebied, de long van onze planeet die 20 procent van onze zuurstof levert, staat in brand. Dit is een internationale crisis.» Zo stond te lezen in een tweet van de Franse president Macron. Zijn verontwaardiging kreeg heel wat steun, onder meer vanwege milieuverenigingen, onze steeds activistische pers en allerlei beroemdheden die foto’s van massale bosbranden op hun Twitterpagina plaatsten.

Hun alarmkreten waren niet altijd even zorgvuldig. Macron deelde een vuurfoto die twintig jaar oud is (en werd daarvoor door president Bolsonaro terechtgewezen). Die van de pensioengerechtigde popster Madonna dateerde zelfs al van dertig jaar geleden. Voetballer Ronaldo, die we meestal als trefzekerder kennen, toonde onder de tekst “De longen die 20 procent van onze zuurstof produceren, staan in brand!” een foto van een vuurzee die niets met het Amazonegebied te maken had.

Andere vedetten slaagden erin foto’s van bosbranden in India, de VS en Zweden te delen, telkens gecombineerd met angstboodschappen van apocalyptische aard. Als de ganse planeet naar de vaantjes gaat, moeten de alarmkreten toch niet al te precies zijn? De foto’s waren helaas slechts druppeltjes in de zee van onjuistheden die deze week over de branden in Brazilië werden verspreid. Ik overloop er een paar.

Het Amazonewoud is niet de long van de wereld. Het klopt dat daar bijna 10 procent van de zuurstof (dus niet 20 procent) wordt geproduceerd, maar het woud neemt evenveel zuurstof gewoon weer op. De nettoproductie is dus 0. Het klopt ook dat die bossen veel CO₂ absorberen, maar ze stoten er bijna evenveel (meer zelfs, denken recente studies) uit en voegen daar nog wat methaangas aan toe, een van de drijfgassen die verantwoordelijk geacht worden voor klimaatverandering.

In tegenstelling tot de alarmerende berichtgeving neemt het tempo van ontbossing van het Amazonewoud niet toe, maar daalt die steeds verder. Op wereldniveau groeit de beboste oppervlakte trouwens aan. Tijdens de laatste 35 jaar is die met 7,1 procent gestegen, meestal door menselijk toedoen.

Greta Thunberg en een flink deel van de media zien uiteraard klimaatverandering aan het werk, maar de branden in het Amazonewoud hebben daar weinig mee te maken. Bijna allemaal zijn ze aangestoken door boeren die brandlandbouw bedrijven in randzones van het oerwoud die voorheen reeds in gebruik waren. Ze verbranden er de vorige gewassen of andere begroeiingen en dat resulteert in een vruchtbare grond voor landbouw of veeteelt. Het zijn de «terres brulées donnant plus de blé qu’un meilleur avril» waarover Jacques Brel ooit zong.

Zwerflandbouw is echter wereldwijd op zijn terugweg. Boeren hebben meer de neiging zich te vestigen en de grond met moderne methoden te bewerken. Dat heeft onder meer ertoe geleid dat de NASA heeft kunnen vaststellen dat het aantal branden wereldwijd met een kwart is gedaald in de jongste twintig jaar, wat de heisa over de nadelige gevolgen van branden voor luchtkwaliteit en CO₂-uitstoot nog merkwaardiger maakt.

Het gaat op dat vlak dus beter, niet slechter. De savanne, waar branden net nodig zijn om het ecosysteem te laten overleven, is een uitzondering, en opnieuw een bewijs dat alle ecologische dossiers ingewikkeld zijn en een meer genuanceerde benadering verdienen dan u kan terugvinden in de paniekzaaierij door onze media.

De branden in Brazilië zijn zelfs niet de grootste van dit ogenblik. Satellietgegevens, zoals verzameld door de NASA, tonen aan dat momenteel merkelijk meer branden woeden in Congo en Angola, zonder dat die enige aandacht krijgen. De huidige branden in het Amazonegebied zijn zelfs niet de grootste die Brazilië ooit heeft gekend. In de eerste tien jaar van deze eeuw was de situatie op dat vlak een heel stuk erger. Het seizoen is nog niet afgelopen, maar zelfs in het slechtste geval zal 2019 een resultaat krijgen dat net iets boven het gemiddelde van de laatste zeven jaar ligt.

Wat is er dan wel veranderd, zodat fenomenen die al jaren onopgemerkt konden plaatshebben nu plots de aandacht van de westerse politiek en media krijgen? Het aantreden van Bolsonaro, ‘de Trump van Zuid-Amerika’, is de eerste reden. De rechtse president van Brazilië ergert onze media en traditionele politici bijna even erg als de man waarmee hij wordt vergeleken. Vooral zijn klimaatscepticisme blijkt een onvergeeflijke zonde.

Wie denkt dat de hetze niet gericht is tegen Bolsonaro, kan even over de grens met Bolivië gaan kijken. Daar staat het tropische Chiquitano-woud in brand op een voorheen ongekende oppervlakte: de brand bestrijkt nu al het dubbele van het jaarlijkse gemiddelde. Maar daarvan vinden we geen foto’s op de Twitterpagina’s van popsterren. Bolivië wordt dan ook geregeerd door de socialist Evo Morales. Die had van bosbehoud een belangrijk onderdeel van zijn verkiezingsprogramma gemaakt, maar blijkt in de praktijk meer gehecht aan de stemmen van de kleine boeren die meer landbouwgrond willen.

De tweede reden voor de plotse politieke activering van de branden in Brazilië is te vinden in het Mercosur-akkoord dat in juni werd afgesloten tussen de EU en een aantal Zuid-Amerikaanse landen, waaronder Brazilië. Dat vrijhandelsakkoord zou onder meer tot gevolg hebben dat producten van de Braziliaanse veeteelt gemakkelijker naar Europa kunnen geëxporteerd worden. Het verdrag moet echter nog goedgekeurd worden door de lidstaten. In juli toonden Frankrijk, met zijn uiterst militante landbouwers, en Ierland, met zijn bloeiende veeteelt, zich al zeer kritisch betreffende het akkoord. Ook koeienland Nederland, normaal enthousiast over alle vormen van vrijhandel, was deze keer voorzichtig. Is het toeval dat het precies dezelfde landen zijn, Frankrijk en Ierland, die zich vandaag het meest profileren als de strenge behoeders van de ‘longen van de wereld’ en de branden aangrijpen om het vrijhandelsakkoord met Brazilië in vraag te stellen? Uiteraard niet. Als ecologisch deugdvertoon kan gecombineerd worden met electoraal gewin, zal een politicus die kans nooit laten liggen.

Het regenwoud, met zijn unieke flora en fauna, is een uiterst belangrijke rijkdom die alleen al daarom bescherming verdient. Maar laten we het geen magische kwaliteiten toedichten die meer te maken hebben met het westerse geloof in de intrinsieke goedheid van de natuur dan met wetenschappelijke feiten. En wanneer gevoelige politieke elementen in een dossier opduiken, zoals klimaatverandering of politiek incorrecte presidenten, mag je alle mediaberichten gerust met een gezonde dosis wantrouwen behandelen.

Jurgen Ceder in ’t Pallieterke, 28 augustus 2019

OORLOG WERELDWIJD

In Colombia neemt de vroegere nummer twee van de guerrilla, Iván Marquez, opnieuw de wapens op. Ten gevolge van het vredesakkoord van 2016 tussen de regering en de communistische rebellen van de FARC (Fuerzas Armada Revolucionarias de Colombia) waren deze laatsten gedemobiliseerd. Het akkoord voorzag in een grote landbouwhervorming en de terugkeer van het openbaar gezag naar de zones die het had moeten verlaten door toedoen van het conflict – zones waar de boeren op grote schaal cocaplanten telen, die door de rebellen gecommercialiseerd worden als cocaïne...

President Iván Duque reageerde op de oorlogsverklaring van de FARC door onmiddellijk een militair offensief aan te kondigen en een versterking van de middelen om de guerrillabeweging te bekampen. Zij was de machtigste van heel het Zuid-Amerikaanse continent en voerde meer dan vijftig jaar strijd tegen de Colombiaanse regering, met 260.000 doden tot gevolg.

Alvaro Uribe, de voormalige president en een katholiek, blijft ondertussen hameren op de noodzaak om het zogezegde “vredesakkoord” van 2016 ongedaan te maken: het werd gesloten met een bende van narco-criminelen, zo stelt hij, en gaf rebellenleider Iván Marquéz de post van volksvertegenwoordiger! Marquez verdween trouwens verschillende maanden van het toneel om nu terug op te duiken aan de zijde van Jesús Santrich, een commandant van de FARC die beschuldigd wordt van grootschalige drugstrafiek en op de vlucht was voor het gerecht...

In Mozambique vond tussen 1977 en 1992 een bloedige burgeroorlog plaats: meer dan 900.000 doden op een bevolking die toen 15 miljoen zielen bedroeg! Het marxistische FRELIMO (Frente de Libertação de Moçambique, Bevrijdingsfront voor Mozambique), dat de Portugezen bestreed en in 1975 de onafhankelijkheid uit de brand sleepte, stond oog in oog met het RENAMO (Resistência Nacional Moçambicano), dat gesteund werd door Zuid-Afrika en de VS.

In 1992 werd, onder de auspiciën van de katholieke lekenbeweging Sant’Egidio, een akkoord gesloten tussen de FRELIMO-regering en het RENAMO, waarbij dat laatste erkend werd als politieke partij. Bij elke verkiezing behaalde het RENAMO echter steeds minder zetels... waarop de beweging opnieuw militair actief werd! Het hoofdkwartier van de partij werd eind 2012 verplaatst naar hun voormalige guerrillabasis en daar werden militaire trainingen voor aanhangers opgezet. In 2013 voerde RENAMO opnieuw guerrilla-acties uit en liepen de spanningen met de FRELIMO-regering verder op. In oktober van dat jaar kwam het tot een aanval van regeringstroepen op het RENAMO-hoofdkwartier. Daarop zegde de beweging de vrede met de Mozambikaanse regering op.

Het vredesakkoord van 1992 was met andere woorden zo fragiel dat koortsachtig geijverd werd voor een tweede akkoord tussen de strijdende partijen. Dat kwam tot stand in augustus van dit jaar... één maand voor het bezoek van paus Franciscus aan het land. Het stond de H. Vader toe om in al zijn toespraken te hameren op «reconciliaçao» (want het Portugees is nog altijd de officiële taal van Mozambique). Tot de jongeren zei hij: «De vrede is een proces en jullie zijn ertoe geroepen om het vooruit te doen gaan» door «een vriendenhand» te reiken aan hen «die een andere mening hebben», want «de solidariteit is het beste wapen om de geschiedenis te veranderen». Zo spreekt het hoofd van de Rooms-katholieke Kerk dus niet over christelijke naastenliefde, maar over maçonnieke solidariteit...

VREDESBEMIDDELAAR

Vladimir Poetin is de enige echte vredesbemiddelaar. Toen in april van dit jaar de zittende Oekraïense president Porosjenko, een Ruslandhater en oorlogsstoker die de steun van de VS genoot, verpletterend verslagen werd door nieuwkomer Volodymyr Zelensky, zag Poetin een opportuniteit om de spanning tussen Moskou en Kiev te neutraliseren.

Begin juli suggereerde de Russische leider dat hij openstond voor vredesbesprekingen. Enkele uren later al spraken beide staatshoofden voor het eerst met elkaar over de oorlog in Oost-Oekraïne en kwamen ze overeen om de onderhandelingen verder te zetten op expertniveau.

Op 5 september ll. kondigde Poetin, in het kader van het Economisch Forum van Vladivostok, de normalisering aan van de bilaterale betrekkingen tussen Rusland en Oekraïne: «Ik denk dat vanuit historisch oogpunt zoiets onvermijdelijk is. Ik spreek over een volledige normalisering van de betrekkingen, want wij zijn twee delen van hetzelfde volk.» Deze opmerking van het gezond verstand werd onmiddellijk concreet gemaakt door een uitwisseling van gevangenen: 35 tegen 35.

De ruil kwam er «nadat een rechtbank in Kiev een man op borg vrijliet die verdacht werd van betrokkenheid bij het neerhalen van het vliegtuig van Malaysia Airlines boven Oost-Oekraïne in 2014. Oekraïne hoopt dat het een groot aantal gevangenen kan vrij krijgen, onder andere 24 matrozen die vorig jaar door Rusland werden gearresteerd in de Straat van Kertsj. Het is niet duidelijk hoeveel Russische gevangenen Oekraïne vasthoudt» (Reuters, 5 september 2019).

TOENADERING TUSSEN RUSLAND EN INDIA

Tijdens dezelfde bijeenkomst in Vladivostok kondigden Rusland en India de versterking van hun samenwerking aan. Vladimir Poetin en Narendra Modi, de Indiase premier, gaven een gemeenschappelijke verklaring uit waarin zij hun wil uitdrukten om de banden tussen beide landen te verstevigen – ook inzake de «coördinatie van de buitenlandse politiek», preciseerde Poetin. Dat houdt de domeinen van defensie, kernenergie en ruimtetechnologie in.

Onlangs kocht New Delhi het befaamde Russische luchtverdedigingssysteem S-400, ondanks de ontradende druk van Washington. Met dit systeem kan elk gevechtsvliegtuig binnen een straal van 400 kilometer uit de lucht geschoten worden; tevens kan het tientallen doelwitten tegelijk volgen en aanvallen. Het toestel is een geavanceerde concurrent van de Amerikaanse Patriot.

Vandaag bestuderen Rusland en India de uitwerking van een nieuw betalingssysteem, los van de dollar, voor alle defensiecontracten, met inbegrip van dat voor de S-400. De Russische Buitenlandminister Lavrov en zijn Indiase ambtgenoot voerden gesprekken over de vestiging van een grote vrijhandelszone tussen India en de landen van de Euraziatische Economische Unie (Rusland, Wit-Rusland, Armenië, Kirgizië en Kazachstan). Ook op het programma: het gebruik van de nationale munten in de bilaterale handel en Indiase investeringsprojecten in het Russische Verre Oosten, dat volgens de regering in India «een enorm groeipotentieel» heeft.

En dan is er het domein van de energiebevoorrading. Moskou en New Delhi hebben besprekingen gevoerd om gezamenlijk de exploitatie van gas in het Arctisch gebied ter harte te nemen. De Indiase minister van Handel en Industrie verklaarde dat zijn land «zijn economie volledig wil baseren op aardgas» en benadrukte het belang van samenwerking met Rusland op dat vlak.

Zo zien we dat Poetin niet alleen de banden met China voortdurend verder aanhaalt, maar ook die met India. Hij weet wat hij doet, want hij heeft een visie: de opbouw van een multipolaire wereld gevestigd op wederzijdse samenwerking. Wanneer zullen de VS afstappen van hun hegemonistische politiek, die aan anderen geen ruimte wil laten en gebaseerd is op agressiviteit?

broeder Bruno van Jezus-Maria
& redactie KCR