AFRIKA IN BEWEGING?

STAATSGREEP IN NIGER

Op 26 juli van dit jaar vond in Niamey, de hoofdstad van Niger, een militaire coup plaats tegen president Mohamed Bazoum, die door zijn presidentiële garde werd opgesloten in zijn paleis. De leider van de staatsgreep, Abdourahamane Tchiani, riep zich twee dagen later uit tot voorzitter van de Nationale Raad voor de Bescherming van het Vaderland, waarmee hij de facto staatshoofd van Niger werd. Tchiani zou tot actie zijn overgegaan omdat Bazoum hem op een zijspoor probeerde te schuiven.

Het Westen reageerde furieus op de coup. Frankrijk en de Europese Unie beslisten om alle ontwikkelingshulp aan het land stop te zetten en ook in Washington was dreigende taal te horen. De legerstafchefs van ECOWAS, de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten, kwamen in spoedvergadering bijeen en maakten plannen bekend voor een mogelijke militaire interventie als het “democratisch verkozen staatshoofd” niet onmiddellijk in zijn functie hersteld zou worden. Maar Tchiani liet zich niet intimideren, gaf opdracht het luchtruim van Niger te sluiten en wachtte af… tot iedereen zich bij het onvermijdelijke neerlegde. Emmanuel Macron maakte op 24 september met de staart tussen de benen bekend dat alle Franse diplomaten en militairen Niger voor het jaareinde zullen verlaten.

In West-Afrika was er trouwens groeiende onenigheid over een militaire tussenkomst. Drie voormalige leden van ECOWAS, namelijk Mali, Burkina Faso en Guinee, waren ronduit tegen een gewapende interventie. Niet toevallig vonden ook in die landen de afgelopen jaren militaire staatsgrepen plaats, ten gevolge waarvan ze geschorst werden uit de organisatie. Hun leiders waarschuwden voor een grootschalige Afrikaanse oorlog mocht het plan voor een militaire tussenkomst doorgaan.

ECOWAS mag zich dan wel sterk maken dat het uitsluitend burgerlijke regimes groepeert die via verkiezingen aan de macht gekomen zijn – reden waarom de organisatie alle mogelijke westerse steun krijgt – dat neemt niet weg dat er een probleem gerezen is: de militaire staatsgrepen in West-Afrika genieten blijkbaar de steun van de bevolking… «We hebben nu toestanden die niet zo duidelijk zijn, waarbij het volk zelf de coups lijkt te steunen», moet regionaal expert Francis Mangeni toegeven. «Dat introduceert een zeker element van complexiteit… Met andere woorden, het ziet er naar uit dat de legitimiteit van de grondwettelijk gekozen regering in vraag wordt gesteld. Als die regering grondwettelijk is, dan wordt ze verondersteld legitiem te zijn, maar blijkbaar denkt het volk daar anders over» (aangehaald door Mohammed Yusuf, ECOWAS Unity Put to Test as West African Coup Crisis Deepens, 11 september 2023).

Wat wil je als die “legitieme” regeringen hun verkiezingsbeloften zo snel vergeten en bereid zijn zich voor geld te verkopen aan het Westen en zijn belangengroepen?

WEG MET FRANKRIJK!

Al op 30 juli trokken duizenden supporters van het nieuwe regime in Niger de straten van Niamey op. Ze toonden borden waarop “Weg met Frankrijk!” stond en zwaaiden met Russische vlaggen. Gelijkaardige taferelen deden zich voor toen militairen de macht grepen in Mali (mei 2021), Guinee (september 2021) en Burkina Faso (september 2022).

Verschillende Afrikakenners klagen de «blindheid» van de Franse autoriteiten aan: «Eens te meer hebben zij niets zien aankomen en weigeren zij de oorzaken te zien van de destabilisatie van een van onze laatste bondgenoten in de regio» (Mériadec Raffray, La crise qui fragilise la France au Sahel, in Valeurs actuelles van 4 augustus 2023). De specialisten waarschuwen voor nog meer dominostenen die riskeren te vallen: Tsjaad, Benin of Ivoorkust. Want er waait in de voormalige Franse kolonies een stevige anti-Franse wind.

France Inter sprak op 31 augustus met twee voormalige Buitenlandministers van de Vijfde Republiek, Dominique de Villepin en Hubert Védrine. Volgens hen zijn er verschillende redenen voor de verwerping van Frankrijk door de Afrikaanse landen.

Om te beginnen kan men niet om het feit heen dat Frankrijk over het algemeen niet veel problemen oplost. Alle klassen van de maatschappij in die Afrikaanse landen zijn misnoegd over Parijs. De zwarten vinden dat de Fransen veel beloven, maar weinig realiseren. De sinds 2013 onder impuls van Frankrijk gevoerde strijd tegen het terrorisme in de Sahel heeft niet geleid tot voldoende stabiliteit, zelfs al werden er wel resultaten geboekt; maar de bevolking heeft daar weinig van gemerkt. 

Op de tweede plaats is er de toenemende mondialisering van Afrika. Vooral sedert de aanvang van de 21^ste eeuw hebben opkomende landen zoals China, Rusland en de Golfstaten zich in toenemende mate met Afrika bemoeid, waardoor de positie van Parijs vanzelf minder dominant werd. De voormalige koloniale mogendheden hebben al lang niet meer het monopolie in dat werelddeel. Vermits Frankrijk minder invloedrijk, minder bevolkt en minder competent is dan vroeger, is het land vanzelf op een secundaire plaats terechtgekomen. We moeten daar nog aan toevoegen dat het verlies aan invloed van Europa op Afrika voor een zeer groot deel de schuld is van de Kerk, die geen westerse missionarissen meer stuurt. Reden is natuurlijk de ineenstorting van de roepingen, maar ook de obsessie om absoluut een onafhankelijke inlandse geestelijkheid te promoten.

De oorlog in Oekraïne heeft eveneens zijn schaduw geworpen: verschillende Afrikaanse leiders zijn verontwaardigd dat Parijs, een trouwe lakei van Washington, bereid is om het regime van Zelensky met miljarden euro’s te ondersteunen, terwijl er slechts een beperkte (financiële) interesse wordt getoond voor de talrijke militaire conflicten in Afrika.  

LEVE RUSLAND!

Er is nóg een reden waarom Frankrijk met de nek wordt bekeken. Villepin en Védrine zwijgen er zedig over, maar Afrikakenner Bernard Lugan, auteur van verschillende studies en artikels, legt de vinger op de wonde: een van de voornaamste redenen waarom heel het Westen vandaag in Afrika wordt gehaat, is de druk die wij op de zwarten uitoefenen om onze immorele zeden over te nemen. Voor hen is een man een man en een vrouw een vrouw; het gezin is gestoeld op de vereniging van een man en een vrouw. Zij walgen van onze genderideologie en onze LGBT-propaganda. Dat betekent niet dat er op seksueel gebied geen wantoestanden bestaan in Afrika, maar voor de bewoners is de Amerikaans-Europese morele decadentie iets verderfelijks.

Wij hebben daar onlangs de bevestiging van gekregen door een priester die in Burkina Faso werkzaam was, pater Romain Gandhour. In een telefoongesprek met een van onze broeders op 23 augustus jl. zei hij dat hij tijdens zijn reizen een ontmoeting had met de bisschop van Ouagadougou en de apostolische nuntius: «Zij verklaarden dat ze niet ontevreden waren over het vertrek van de Fransen omwille van de druk die zij uitoefenden op Burkina Faso om de anti-homoseksuele wetten af te schaffen.»

Daarom onder meer keren de Afrikaanse landen zich richting Moskou. Zij weten dat de Russen, die onder Poetin zelf een kruistocht voeren tegen de decadente westerse “beschaving”, hen niet zullen dwingen om immoreel gedrag over te nemen en te wettigen.

Maar uiteraard speelt er meer. Van de Russen verwachten vooral de Sahellanden dat er effectiever zal gestreden worden tegen de islamisten, die nog altijd een enorme bedreiging vormen voor de hele regio. De staatsgrepen in Mali, Guinee, Burkina Faso en nu in Niger zijn voor een groot deel ingegeven door de vaststelling dat de aan de macht zijnde leiders niet in staat waren om het gevaar afdoende te bezweren, zelfs niet met militaire steun van Parijs. We verwijzen hier naar Operatie Barkhane (2014-2022), waarbij 3000 Franse militairen islamistische terroristen bestreden in de Sahel, met een aantal onmiskenbare successen op het terrein; maar het bleek too little too late en het wantrouwen van de zwarte bevolking tegenover Frankrijk was te groot.

Het mag niet verbazen dat Jevgeni Prigozjin, de grote baas van het huurlingenleger “Wagner”, voor het laatst gefotografeerd werd in Afrika, kort voor de fatale crash van zijn vliegtuig nabij Moskou. Hij was te zien op selfies van fans genomen in Bangui, de hoofdstad van de Centraal-Afrikaanse Republiek, en liet daarna in Mali een korte videoboodschap opnemen waarin hij zei: «Wij maken het leven tot een nachtmerrie voor ISIS en Al-Qaeda en andere bandieten.»   

“WAGNER” IN AFRIKA

De privémilitie “Wagner” werd opgericht door Dmitri Oetkin, een veteraan uit de twee Tsjetsjeense oorlogen en een officier van de Russische militaire inlichtingendienst. De groep verscheen voor het eerst op het toneel in 2014 en nam toen deel aan de annexatie van de Krim. In de daaropvolgende jaren was het goed getrainde huurlingenleger actief in de Donbass, toen dat Russischsprekende gebied aangevallen werd door Kiev, en in Syrië om president Assad te steunen tegen de westerse pogingen om hem ten val te brengen. 

“Wagner” verscheen op het Afrikaanse continent tijdens de Tweede Libische burgeroorlog (2014-2020), waar de groep vocht tegen de door de VS, het VK en de EU (minus Frankrijk) gesteunde regering van nationale eenheid. In 2017 doken huurlingen van de groep op in Soedan, in 2018 in de Centraal-Afrikaanse Republiek, in 2021 in Mali. Kort daarna maakte Jevgeni Prigozjin officieel bekend dat hij de eigenaar van de privémilitie was en werd hij wereldwijd bekend als het gezicht van de organisatie.

De vijand waartegen “Wagner” het in West-Afrika opneemt, is enerzijds Islamitische Staat in de Sahel (IS Sahel), een militante groep salafisten en jihadisten die deel uitmaakt van het overkoepelende IS, en anderzijds Jamaa Nusra al-Islam wa al-Muslimin (JNIM), een vertakking van Al-Qaeda. De rivaliserende terroristische groeperingen opereren vooral in de grensgebieden tussen Burkina Faso, Mali en Niger, waarbij het ernaar uitziet dat IS Sahel de laatste tijd de overhand heeft (bron: Armed Conflict Location & Event Data Project ACLED, The Islamic State Sahel Province, 13 januari 2023).

Het geweld dat de terroristen plegen, maakt geen enkel onderscheid tussen militairen en burgers: «Militanten van IS Sahel zijn al geregeld overgegaan tot massaal geweld tegen strijdkrachten, milities, rivalen én burgers in de landen waar zij vooral actief zijn» (ibid.). Het Franse ministerie van Defensie schatte het aantal burgerslachtoffers tussen 2015 en 2021 op minstens 2500, misschien 3000. Door toedoen van de bloedbaden en de onstuitbare opmars van het jihadisme is in de Sahel dan ook een grote vlucht naar het zuiden op gang gekomen.

Release Iternational, een organisatie die zich inzet voor het lot van vervolgde christenen, waarschuwde er in 2022 al voor dat de Sahelregio «het brandpunt van vervolging van christenen dreigt te worden» (rapport Persecution Trends 2022). Geen wonder dat de Afrikaanse christenen hun hoop vestigen op de Russen, die hun geloofsovertuiging niet onder stoelen of banken steken.

POETIN EN HET AFRIKAANSE SCHAAKBORD

Uiteraard blijft de Russische invloed niet beperkt tot de acties van huurlingen. Terwijl China al vele decennia samenwerkingsakkoorden met Afrikaanse landen sluit met het oog op hun bodemrijkdommen, heeft Moskou een spectaculair inhaalmanoeuvre gemaakt.

Deze zomer ontving president Poetin in Sint-Petersburg de vertegenwoordigers van 49 Afrikaanse landen voor de tweede Russisch-Afrikaanse top. In zijn slottoespraak op 28 juli zei het Russische staatshoofd daarover: «We hadden een inhoudelijke en boeiende gedachtewisseling over de hele waaier aan thema’s van strategische samenwerking tussen Rusland en de Afrikaanse landen. We hebben de belangrijkste gebieden voor verder gezamenlijk werk vastgelegd en plannen geschetst om de coördinatie van het buitenlandse beleid te versterken en de handels- en investeringsstromen te vergroten, evenals de industriële samenwerking tussen Rusland en de landen van het Afrikaanse continent. Ik ben ervan overtuigd dat de resultaten die we hebben bereikt een goede basis zullen vormen voor de verdere verdieping van het Russisch-Afrikaanse partnerschap, in het belang van de welvaart en het welzijn van onze volkeren.»

Op de top gingen 59 panelgesprekken door met 457 sprekers. Ze hadden betrekking op vier grote domeinen: “de nieuwe globale economie”; “samenwerking in wetenschap en technologie”; “de humanitaire en sociale sfeer: samenwerken voor een nieuwe levenskwaliteit”; en “geïntegreerde veiligheid en soevereine ontwikkeling”.

«Er is een brede consensus dat Afrika in het Globale Zuiden [de moderne benaming voor wat vroeger de Derde Wereld heette] een economische groeipool aan het worden is. Afrikaanse experten weten dat. De staatsinstellingen worden in veel landen stabieler. Door toedoen van de reusachtige crisis in de betrekkingen tussen Rusland en het Westen kwam er een boost in de belangstelling voor Afrika. Het is dus geen wonder dat het continent nu voor Rusland een nationale prioriteit is geworden» (Pepe Escobar, The Russia-Global South Connection: Africa as Strategic Partner, 26 juli 2023).

Wat kan Afrika bieden? «Markten en een jonge, goed opgeleide bevolking.» En Rusland? «Investeringen en, misschien nog crucialer: de idee van echte soevereiniteit, zonder dat daarvoor iets teruggevraagd wordt» (ibid.). Daarmee zijn we aanbeland bij wat voor het zwarte continent essentieel is: men wil niet langer geëxploiteerd worden door neokoloniale machten die enkel op profijt en eigen gewin uit zijn.   

«NEOKOLONIALISME»

Na de dekolonisatie is Frankrijk verder gegaan met het domineren van zijn voormalige kolonies in Centraal- en West-Afrika. Dat noemt men neokolonialisme. Maar de nieuwe relaties tussen de Franse regering en de Afrikaanse staatshoofden van na de onafhankelijkheid werden en worden tot op vandaag gekenmerkt door corruptie en cliëntelisme. Dat heeft dus niets te maken met het echte kolonialisme van vroeger.

Alles begon onder de presidenten De Gaulle en Pompidou met de Foccart-netwerken. Jacques Foccart, bijgenaamd Monsieur Afrique, was op het Elysée secretaris-generaal voor Afrikaanse zaken. Voor de belangen van De Gaulle beraamde hij allerlei smerige operaties en beval hij politieke moorden. Onder Mitterrand daalde Frankrijk nog een trede verder af met de benoeming van Jean-Christophe Mitterrand, zoon van, tot verantwoordelijke voor Afrikaanse zaken; hij maakte het zo bont dat hij in 2000 veroordeeld werd voor illegale wapentrafiek en misbruik van publieke fondsen.

Gedurende de hele postkoloniale periode was er sprake van koffers vol bankbiljetten, misdaden, omverwerping van politieke tegenstanders enz., allemaal in opdracht van Parijs en in functie van de belangen van de regering. In plaats van aan kolonisatie te doen, deed men aan antikolonialisme door Afrikaanse staatshoofden om te kopen en hen er zelfs toe te brengen met hun bodemrijkdommen de Franse politieke partijen en allerlei schandalige projecten te financieren. Onnodig te zeggen dat de gewone zwarten in de kou bleven staan.  

Dat de anti-Franse wrok zo groot is, terwijl er geen sprake is van anti-Britse of anti-Spaanse gevoelens, heeft een duidelijke reden: op het moment van de dekolonisatie in de jaren 1960 trokken Groot-Brittannië, Portugal en België zich vrij bruusk terug uit hun kolonies, terwijl Frankrijk verkoos te blijven en achter de schermen verder invloed uit te oefenen – maar op een totaal verkeerde manier, die bij de plaatselijke bevolking alleen maar afkeer en woede opwekte.     

DE DWAASHEID VAN DE DEMOCRATIE

De Franse Republiek is «une femme sans tête», een vrouw die niet nadenkt: er zat en zit geen enkele lijn in de gevolgde politiek, zodat goedbedoelde initiatieven en lovenswaardige acties kopje onder gaan in een algemene malaise. Toen Franse troepen in 2013 naar Mali trokken om de moslimterreur te bekampen in het kader van een partnerschap met vijf Sahellanden, kostte dat de voormalige kolonisator vijftig dode militairen en 800.000 miljoen euro per jaar (Barkhane, le coût de l’opération militaire au Mali en 4 chiffres, in L’Éco van 17 februari 2022). Maar Frankrijk kreeg er niets in ruil voor, bij gebrek aan politieke visie.

Integendeel, Parijs maakte de Malinezen boos door te streven naar een compromis tussen de zwarte meerderheid en de minderheid (7 %) van Toeareg. De Fransen probeerden een democratisch systeem op te leggen, met het argument dat de macht evenredig moest verdeeld worden. Maar ze kregen lik op stuk: «Hoezo? Als in Frankrijk een partij de verkiezingen wint met 20 % van de stemmen [het Rassemblement National van Marine Le Pen] dan komt ze toch niet aan de macht. Wil dat soms zeggen dat er een democratie voor de blanken is en een andere voor de zwarten?»

Dat bewijst afdoende dat de democratie zowel hier als ginder een ontoepasbare en absurde utopie is. Men gaat er in de eerste plaats van uit dat alle individuen volledig gelijk zijn, zonder rekening te houden met hun godsdienst, hun oorsprong, hun geschiedenis, hun verdiensten, hun zedelijke waarde enzovoort. En in de tweede plaats geldt het principe dat de meerderheid haar wil mag opleggen (behalve wanneer die meerderheid “extreemrechts” is!) alsof die meerderheid het altijd bij het rechte eind heeft.

De reeds vermelde Franse analist Bernard Lugan zegt dat er voor de Afrikaanse problemen geen oplossing is zolang men geen rekening houdt met de realiteit van etnieën en clans. Het heeft geen zin om een westerse denkwijze op te leggen en al zeker niet de democratie, zegt hij: men moet kijken naar de realiteit op het terrein, zich rekenschap geven van het gewicht dat de stammen vertegenwoordigen en de Afrikanen zelf de oplossing laten vinden. 

Alleen vergeet hij een ander probleem dat elke oplossing absoluut onmogelijk maakt en tot gevolg heeft dat de Afrikanen nooit zelf uit de chaos zullen geraken.

WELKE OPLOSSING VOOR HET PROBLEEM VAN DE STAMMEN?

Vóór de kolonisatie verplaatsten de etnieën zich, migreerden en trokken rond, wat hun een zekere vrijheid gaf om te ontkomen aan het gevaar van een naburige, vijandige stam.

Tijdens de kolonisatie kwam grotendeels een einde aan het nomadisme en kregen de etnieën een min of meer vaste verblijfplaats, omkaderd door de koloniale administratie. Onder druk van het leger van de kolonisator moesten de stammen zich met elkaar verzoenen en dat was voor hen een grote weldaad.

Op het moment van de onafhankelijkheid gebeurde er iets absurds: de administratieve zones van het grote Franse koloniale rijk werden aparte staten; de grenzen ervan, die vroeger binnen het geheel quasi onbestaande waren, werden plots staatsgrenzen die men niet meer zomaar kon oversteken. Het resultaat was dat stammen die vroeger vijanden van elkaar waren, opgesloten werden binnen eenzelfde land. Bovendien waren de blanken die tevoren voor vredevolle verhoudingen zorgden, de kolonialen en de missionarissen, verdwenen. Niet te verwonderen dus dat Afrika onoverkomelijke problemen heeft!

De analyse van Bernard Lugan is bijgevolg juist, maar hij is een protestant en een aanhanger van verkeerde koloniale theorieën, waardoor zijn oplossing onzinnig is. De Afrikanen zelf over hun lot laten beslissen? Hen nog duizend jaar onderling laten oorlog voeren en enkel tussenbeide komen als zij daar om vragen? Dat is volkomen steriel.

De enige echte oplossing bestaat er in enerzijds de democratie te bannen en anderzijds de stammenconflicten te beheersen of zelfs te beëindigen door Afrika opnieuw te koloniseren. Geen brutale kolonisatie, maar een die langzaam en geduldig verloopt en die vrede en beschaving brengt en vooral: de Rooms-katholieke godsdienst. België heeft daarin uitgeblonken toen het Congo onder zijn hoede nam en missioneerde, wat voor leugens men daarover ook verspreidt!

TERUG NAAR AFRIKA

Het volstaat niet om infrastructuur aan te leggen, zelfs niet om scholen te stichten: we moeten de geesten en de harten van de zwarten veroveren, hen beschaven en kerstenen. Dat was de visie van de H. Charles de Foucauld, de enige realistische en haalbare visie. In plaats van het zwarte continent over te laten aan de Chinezen en de Russen, die geen enkele traditie op dat vlak hebben, moeten de Europese koloniale machten terug naar Afrika om de draad weer op te nemen, maar ze moeten het op veel vlakken beter proberen te doen dan vroeger.

In het begin van onze tijdrekening was heel Europa een mozaïek van stammen en clans. Als bij ons grote naties tot stand gekomen zijn, dan was dat dankzij de Romeinen die ons veroverd en geciviliseerd hebben en dankzij heilige apostelen die het heidendom uitgeroeid hebben en die ons de deugden en de liefde tot Jezus en Maria hebben leren beoefenen. Kolonialen en missionarissen waren in Afrika met dat werk begonnen, maar ze werden na amper tachtig jaar verjaagd… Het is normaal dat ginder niets loopt zoals het moet. De Romeinen zijn in Gallië vijfhonderd jaar gebleven!  En ze zijn nooit verdreven, maar opgegaan in de volkeren die ze beschaafden.

Terug naar Afrika dus. En meteen zouden we verlost zijn van het torenhoge probleem van de immigratie, veroorzaakt door de miserie op het zwarte werelddeel die ontelbare mensen de Middellandse Zee opdrijft naar een “fort Europa” dat die toevloed niet aankan en eronder bezwijkt!

broeder Bruno van Jezus-Maria
& redactie KCR