DE ACTUALITEIT DOORGELICHT

JUNI 2021

OEKRAÏNE, WAPEN VAN HET WESTEN

Nadat er melding was gemaakt van Russische troepenbewegingen aan de grens met Oekraïne, huldde president Volodymyr Zelensky zich onmiddellijk in militaire kledij om in het oosten van het land persoonlijk poolshoogte te komen nemen. Foto verspreid door de persdienst van de president, 9 april 2021.

HET was al geruime tijd rustig in Oekraïne, het land dat enkele jaren geleden haast elke dag in het nieuws kwam. Maar medio april van dit jaar sloegen de westerse regeringen en hun media alarm: «Sinds een tweetal weken zijn er grote Russische troepenbewegingen aan de grenzen met Oekraïne. Eenheden zijn zelfs vanuit Siberië overgebracht. In de Voronezj-regio, die grenst aan het noordoosten van Oekraïne, zouden volgens Kiev al zo’n 40.000 militairen zijn samengebracht. Beelden van de troepen­bewegingen werden massaal gedeeld via sociale media. Daarop is ook te zien dat de militairen niet alleen reizen, maar zwaar militair materieel meebrengen (tanks, raketsystemen enz.). Het gaat om de grootste onaangekondigde troepenbewegingen in Rusland sinds 2014, toen Rusland de Krim annexeerde» (vrtnws, 14 april 2021).

De teneur is duidelijk: de gevaarlijke Russische beer is weer uit zijn hol tevoorschijn gekomen en dreigt het onschuldige Oekraïne binnen te vallen, tenzij het dappere Westen een vuist maakt… 

Wie inzicht wil verwerven in de achtergronden van een mogelijk nieuw conflict in Oekraïne, moet zich buigen over de complexe geschiedenis van het land. Daar ligt de sleutel voor een juist begrip van wat zich vandaag afspeelt.

“KLEIN-RUSLAND”

De wieg van Rusland staat in Oekraïne, dat niet toevallig altijd “Klein-Rusland” is genoemd. Het was in Kiev dat de H. Vladimir het doopsel ontving en dat de kerstening van het oude Roes een aanvang nam. In zijn magistrale studie La Russie avant et après 1983 (CRC nr. 184, december 1982) wijdde abbé Georges de Nantes een boeiend hoofdstuk aan «De bewonderenswaardige christenheid van Kiev»:

«Alles begint in Kiev, de bakermat van de Russisch-christelijke beschaving. De Slaven stichten Kiev en Novgorod in de 8ste eeuw. De Vikingen van Roerik vestigen in de volgende eeuw een reusachtig rijk tussen de Baltische en de Zwarte Zee.

«Vikingen en Roes van Kiev trekken in 860 samen op naar Constantinopel om het te belegeren; zij worden echter teruggeworpen door de tussenkomst van de Theotokos, de Moeder Gods. Paradoxaal genoeg, vermits het om hun nederlaag ging, blijven de Russen tot op vandaag deze gebeurtenis vieren op 1 oktober, feest van de Tussenkomst van de Allerheiligste Maagd, terwijl de Grieken alles al lang vergeten zijn!

De grootvorst van Kiev, Vladimir, ontving in 988 het doopsel in Chersonesus aan de Zwarte Zee. Samen met hem werden zijn onderdanen gekerstend, zodat het Rijk van Kiev uitgroeide tot een door en door christelijke staat.

«Tengevolge van dit eerste contact zenden de By­zan­tijnen missionarissen naar die barbaren in het Noorden. De heilige broeders Cyrillus en Methodius evangeliseren de Bulgaren en dopen hun koning Boris. Zij maken christenen in Kiev en zetten vervolgens hun buitengewone apostolische tocht verder tot in het middelpunt van Europa, in Moravië. Bij hun bezoek aan Rome in 867 wordt het werk van de HH. Cyrillus en Methodius door paus Adrianus II goedgekeurd: ze krijgen volledige vrijheid op het domein van de liturgie. De broers vertalen de Evangelies in het Slavisch en stellen ze op schrift met behulp van een nieuw alfabet, het “cyrillisch”, een verbeterd glagolitisch. Zo zijn zij wer­kelijk de grondleggers van de Russische beschaving.

«In de volgende eeuw wordt de evangelisatie van de Russen met veel succes verder gezet door Bulgaarse priesters. De H. Olga, prinses van Kiev, bekeert haar kleinzoon, grootvorst Vladimir, die zich met heel zijn volk in 988 laat dopen. Zijn vorstendom is het model van de christelijke staten, met waarlijk evangelische zeden.

«Na het overlijden van de H. Vladimir doodt een van zijn heidens gebleven zonen twee van zijn broers om zich van de troon meester te maken; die laatsten zijn de HH. Boris en Gleb, de “geofferde Onschuldigen”, want zij verkozen te sterven liever dan een moordende broederstrijd aan te gaan. Zij zijn de eeuwen door de lievelingsheiligen van het Russische volk gebleven.

«Onder de regering van grootvorst Jaroslav (1019-1054) beleeft het rijk van Kiev zijn hoogste bloei. Maar zijn missionaire uitstraling en hoogstaande beschaving zullen nog twee eeuwen lang stand houden, tot aan de inval van de Tataren van de Gouden Horde in 1240. Dan neemt Novgorod de fakkel over, daarna Rostov, vervolgens Moskou.

«In Kiev werd de Russische ziel gevormd. Zij is radicaal evangelisch, bezit een heftig besef van de zonde en een niet minder vurig streven naar heiligheid. Haar obsederend verlangen naar zuivering en omvorming gaat gepaard met een kwellende hang naar universele en zelfs kosmische verlossing. Ongetwijfeld is de diepste grond waarop dit mysticisme stoelt het aangeboren medelijden dat de Rus, die zo vaak bekoord wordt om nutteloos wreed te zijn, telkens voelt opkomen voor “het onschuldig lijden” en voor “de vervolgde rechtvaardige”. Wat is er meer evangelisch dan dit gevoelen dat zo diep verankerd zit in de gekerstende Slavische ziel?»

EEN WOELIGE GESCHIEDENIS

De territoriale expansie van Oekraïne. Bij de oorspronkelijke Sovjetrepubliek (groen) werd in 1939, in het kader van het Molotov-Ribbentroppact, een deel van het door de Sovjets veroverde Oost-Polen gevoegd (geel). Later kwamen daar Roemeense (zalmroze) en Tsjecho-Slowaakse (roze) gebieden bij. De Krim (purper), Russisch territorium sinds 1783, werd pas in 1954 door Chroesjtsjov aan de Socialistische Sovjetrepubliek Oekraïne overgedragen.

De lotsbestemming van “Klein-Rusland” volgde grotendeels die van de grote broer, het Rusland van Moskou. Toch moeten we wijzen op een ontwikkeling die begon in de 13de eeuw: het grootvorstendom Litouwen slaagde er toen in verschillende Russische gebieden ten westen van de Dnjepr onder zijn gezag te brengen. Toen Litouwen in 1569 samenging met Polen (het Pools-Litouwse Gemenebest) kwam het westelijk deel van het huidige Oekraïne steeds meer onder invloed van de Rooms-katholieke godsdienst. In 1596 werd de Oekraïens-katholieke Kerk geboren, die haar trouw aan de paus beleed en afstand nam van de Russisch-orthodoxe Kerk.

In 1664 brak oorlog uit tussen het Gemenebest en de Russische tsaar. Die laatste trok aan het langste eind; de gebieden ten oosten van de Dnjepr gingen deel uitmaken van het Russische rijk en werden grondig gerussificeerd. Zo kwam de tweedeling tot stand die het huidige Oekraïne nog altijd kenmerkt en als een splijtzwam werkt: het westelijk deel is overwegend katholiek en op Europa georiënteerd, het oostelijk deel is orthodox en Russisch gezind.

Tijdens de communistische periode deelden de beide Ruslanden hetzelfde statuut van onderworpen Sovjetrepubliek. Oekraïne kende na de Eerste Wereldoorlog een korte periode van onafhankelijkheid, waarna het land in oktober 1920 met geweld werd ingelijfd bij de toekomstige Sovjet-Unie. Daarbij werd twee jaar later aan de Oekraïense Socialistische Volksrepubliek in het oosten een hele regio toegevoegd die tevoren Groot-Russisch was: de streek tussen Charkov, Loehansk, Donetsk, Cherson en Odessa. Dat gebeurde met de bedoeling een machtig Oekraïens proletariaat te scheppen, als tegengewicht tegen de boerenbevolking die door de bolsjewieken in Moskou als “kleinburgerlijk” werd beschouwd. En het was in datzelfde jaar 1922 dat voor Oekraïne de verschrikkelijke Kalvarie begon met een eerste grote hongersnood, een gevolg van de burgeroorlog tussen het communistisch regime en de Witten (de contrarevolutionairen).

Veel dramatischer nog was de tweede grote hongersnood, de gruwelijke Holodomor (1932-1933), onder het bewind van Stalin: die kwam voort uit de vernietiging van het platteland door toedoen van de dekoelakisering en de deportaties, waardoor een einde kwam aan de traditionele boerencultuur in Oekraïne. Niet alleen streed het communistisch regime niet tegen deze hongersnood, maar het legde zich er zelfs op toe ze nog te vermeerderen en er een wapen in de strijd tegen de boeren van te maken in het kader van de gedwongen collectivisering. Er vielen tussen acht en vijftien miljoen doden… Kan het ons verwonderen dat de herinnering aan die dramatische gebeurtenissen ook vandaag nog zeer levendig in de geesten aanwezig blijft?

De kruisweg van “Klein-Rusland” ging verder tijdens de Tweede Wereldoorlog, die een straf van de Hemel was aangekondigd door Onze-Lieve-Vrouw van Fatima. Het was in die periode, meer bepaald in 1940, dat Poolse en Roemeense gebiedsdelen met een sterke Oekraïense minderheid aan de Sovjetrepubliek werden toegevoegd. De stalinistische repressie was zo verschrikkelijk dat de Duitse invasie van 1941 – operatie Barbarossa – als een bevrijding werd verwelkomd, vooral in het Westen van het land. In 1944 “bevrijdde” het Rode Leger op zijn beurt Oekraïne. Er volgde een nieuwe repressie, nu tegen de “collaborateurs”. Op het einde van de Wereldoorlog telde het land nog eens acht miljoen doden…

De “Kaars van de herinnering” in Kiev: een ontroerend monument ter nagedachtenis aan de miljoenen slachtoffers van de Holodomor, de door Stalin bewust uitgelokte “uithongering” van Oekraïne in 1932-1933. De Oostenrijkse ingenieur Alexander Wienerberger, die in Charkov werkzaam was, maakte in het geheim tientallen foto’s van de catastrofe.

Maar er moesten nog meer kruiswegstaties afgelegd worden. Nikita Chroesjtsjov, onder het bewind van Stalin eerste secretaris van de communistische partij van Oekraïne, ontketende in 1945 een vreselijke vervolging tegen de met Rome verenigde Kerk van de oosterse ritus (de zgn. uniaten of oosterse katholieken), die in het land sterk vertegenwoordigd was. «Op 11 april 1945», verhaalde Mgr. Josyf Slipyj, aartsbisschop van Lviv en later kardinaal, «werd ik samen met alle andere bisschoppen aangehouden. Minder dan een jaar later waren meer dan achthonderd priesters ons al in de gevangenschap gevolgd. Van 8 tot 10 maart 1946 werd een onwettelijke “synode van Lviv” in scène gezet, die onder atheïstische druk de “vereniging” van de Oekraïens-katholieke Kerk met de door het Sovjetregime gedomineerde [schismatieke] orthodoxe Kerk proclameerde. Deze zogezegde hereniging, in werkelijkheid de officiële liquidatie van onze Kerk, werd met brutaal geweld doorgevoerd. De bisschoppen werden gedeporteerd naar de vier uiteinden van de Sovjet-Unie. Bijna allemaal zijn ze sindsdien overleden of gedood in hun gevangenschap.

«Ik dank de Allerhoogste dat hij mij de kracht gegeven heeft om dit kruis te dragen en vol respect breng ik eer aan mijn tien confraters in het episcopaat, aan de meer dan 1400 priesters en 800 religieuzen, aan de tienduizenden gelovigen die in de kerker hun trouw aan de Paus, aan de H. Stoel en aan de universele Kerk bezegeld hebben met het offer van hun leven. Onze priesters stonden voor de keuze: ofwel zich aansluiten bij de Kerk van het communistisch regime en zo de wereldwijde katholieke eenheid verloochenen, ofwel gedurende minstens tien jaar het pijnlijke lot van de deportatie ondergaan met alle strafmaatregelen eraan verbonden. De overgrote meerderheid van hen heeft gekozen voor de weg van de gevangenissen en de concentratiekampen.»

HET VERRAAD VAN ROME

Josyf Slipyj (1892-1984), aartsbisschop van Lviv en kardinaal van de Rooms-katholieke Kerk, stond aan het hoofd van de Oekraïens-katholieke Kerk. Deze belijder, die samen met zijn geloofsgenoten ontzaglijk veel geleden heeft voor zijn trouw aan de paus, werd door Paulus VI en Joannes-Paulus II opgeofferd aan hun “Ostpolitik” van verstandhouding met de schismatieke orthodoxen.

De geloofsbelijder werd in 1949 door paus Pius XII in pectore (in het geheim) kardinaal gecreëerd. Het kruis dat hij zo moedig droeg, zou 15 jaar later nog zwaarder wegen door toedoen van iemand van wie hij het allerminst verwacht had: de Roomse Opperherder zelf…

Uiteindelijk werd Josyf Slipyj in 1963 vrijgelaten uit de Goelag na onderhandelingen tussen Rome en Moskou… waarbij het Vaticaan zich engageerde om zijn bevrijding niet te gebruiken voor “propagandistische” doeleinden. Hij ging akkoord om naar Rome te vertrekken, waar het Tweede Vaticaans Concilie volop bezig was, in de hoop dat hij er zijn getuigenis zou kunnen geven over de vervolgde Oekraïense Kerk. Helaas! Hij vond een kerkvergadering in volle oecumenische revolutie, die gehaast was in het gevlei te komen bij alle vijanden van de Kerk en vrede met hen te sluiten… Aan het Sovjetbewind werd beloofd dat het Concilie het communisme niet plechtig zou veroordelen en met de handlangers van het regime, de Russisch-orthodoxen, bakte men zoete broodjes. 

«Om vrede te sluiten met de tegenstander aarzelde Vaticanum II niet om de eigen gelovigen op te offeren. De met Rome verenigde uniaten hadden een schema over de oosterse Kerken opgesteld dat helemaal katholiek van inspiratie was en dus niet de geest uitademde van het conciliedecreet over de oecumene… De trouwe oosterse katholieke Kerken kregen van hun eigen westerse geloofsbroeders voortdurend het verwijt te horen dat ze zich hadden laten “koloniseren” door Rome. Wat heel de geschiedenis door hun redding, hun verdienste en hun glorie was geweest, leverde hen nu het misprijzen op van een oecumenisch concilie! Als gevolg van het conciliair pact met de orthodoxen werden zij van beide kanten gedwongen om kopje onder te gaan en te verdrinken in de schismatieke orthodoxie, de enige oosterse christelijke religie die Rome nog wou erkennen» (abbé de Nantes).    

Kardinaal Slipyj moest zelf dat bittere lot ondergaan. Kort na zijn vrijlating had hij naar Paulus VI geschreven met de vraag dat hem de titel van patriarch zou toegekend worden: het was de enige manier om de eenheid en het bestaan zelf van de Oekraïens-katholieke Kerk te redden. Maar de paus weigerde en ook Joannes-Paulus II zou het verzoek ostentatief naast zich neerleggen, om een goede verstandhouding te bewaren met de orthodoxe cryptocommunisten in Moskou. De patriarchale titel zou Josyf Slipyj toegelaten hebben zijn geünieerde Kerk zelf te besturen, zonder af te hangen van de fameuze Ostpolitik van het Vaticaanse staatssecretariaat inzake bisschopsbenoemingen, wijdingen en bestuur van de seminaries.     

NAAR DE ONAFHANKELIJKHEID

De toenmalige Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur John Bolton was de eregast op de militaire parade voor de Oekraïense Onafhankelijkheidsdag in Kiev op 24 augustus 2018. In die parade marcheerden ook VS-militairen mee, die toegejuicht werden als “bondgenoten van Oekraïne”.

De catastrofe in verband met de kerncentrale van Tsjernobyl (1986) leidde tot een nationaal Oekraïens reveil dat zich kristalliseerde rond de kwestie van het onderwijs in de Oekraïense taal. De in 1989 opgerichte volksbeweging Roukh, die opkwam voor de perestrojka (hervorming) van Sovjetleider Gorbatsjov, vond vooral in het westers deel van het land veel aanhang. Toen kwam in Moskou Boris Jeltsin voor het voetlicht, de leerling-tovenaar die met vuur speelde door op 12 juni 1990 de Russische republiek soeverein te verklaren binnen de Sovjet-Unie. Oekraïne werd door hetzelfde virus aangestoken en ging nog een stap verder: op 24 augustus van hetzelfde jaar riep het land zijn onafhankelijkheid uit.

In Washington werd het nieuws op gejuich onthaald, maar vele politici in de snel uiteenvallende Sovjet-Unie waren beducht voor de gevolgen. Op 28 augustus haastte de burgemeester van Leningrad, Anatoli Sobtsjak, zich met een delegatie naar Kiev. «Verhinderen dat de totale chaos uitbreekt, beletten dat alle banden verbroken worden tussen de grote republieken, vooral tussen Oekraïne en Rusland: het is de grootste bekommernis van iedereen… behalve van de dronkaard die maar niet ophoudt met zijn fratsen [Jeltsin]! (abbé de Nantes, CRC nr. 77 van nov. 1991). Terwijl het centraal gezag langzaam ineenstortte en Boris Jeltsin zich klaarmaakte om de Russische Federatie uit te leveren aan de kapitalistische wereldeconomie – van wie was hij de marionet? – riepen de twaalf Sovjetrepublieken één na één hun zelfstandigheid uit. Op 25 december hield de USSR de facto op te bestaan. Vladimir Poetin zou enkele jaren later spreken over «de grootste geopolitieke ramp van de eeuw». Hij overdreef niet: de gebeurtenissen die zich sindsdien in Oekraïne afspeelden, gekoppeld aan de arrogantie van de VS die zich als de enige resterende grootmacht gingen beschouwen, bewijzen de juistheid van zijn oordeel.

Zoals te voorzien was, bleek Oekraïne niet in staat om de onafhankelijkheid die het zo hoogmoedig opeiste ook in de praktijk vorm te geven. «In hun haat en verblinding gaan de Oekraïners zo ver dat zij het communisme verontschuldigen om uitsluitend Rusland te beschuldigen» (abbé de Nantes). Dat anti-Russisch fanatisme maakte van het land het ideale wapen in handen van het Westen…

EEN POLITIEKE KLASSE SCHATPLICHTIG AAN WASHINGTON

Het Oekraïens parlement is geregeld het toneel van rellen en vechtpartijen, zoals hier in juli 2014. Het gevecht om de macht tussen corrupte politici neemt in Oekraïne vaak heel letterlijke vormen aan…

De VS en hun bondgenoten zagen inderdaad in het onafhankelijke Oekraïne, en ongeacht de prijs die het land daarvoor zou moeten betalen, het geschikte instrument om Rusland te dwarsbomen. Het Witte Huis heeft zich tot doel gesteld de “randgebieden” van Rusland los te weken. De beste bondgenoot van de Amerikanen is de Oekraïense politieke klasse, die door en door democratisch en corrupt is. Poetin verklaarde daarover in de Doema: «Zij beschouwden het land als een melkkoe, zij vochten met elkaar om de macht en de schatkist en trokken zich niets aan van de gewone mensen. Ze vroegen zich niet af waarom miljoenen Oekraïense burgers zonder toekomstperspectief uit hun land vertrokken om elders een job te zoeken» (18 maart 2014).

In de jaren 1990 zijn de commerciële banden tussen Oekraïne en Rusland, in de schoot van de vrijhandelszone die de landen van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS) vormen, zeer intens. Rusland exporteert zijn aardgas naar Europa via drie pijplijnen die over het grondgebied van zijn buur lopen en importeert het staal dat geproduceerd wordt in het industrieel bekken van de Donbass in Oost-Oekraïne. Van hun kant hebben de Oekraïners het aardgas nodig om hun industrie te doen draaien en is de Russische markt voor hen een belangrijk afzetgebied voor hun landbouwgewassen. Overigens delen beide landen veel gemeenschappelijke infrastructuur (transport, energie). Beide economieën zijn dus in sterke mate op elkaar gericht.

Maar het Westen lokt. In 1996 verklaart de nieuw verkozen president Leonid Koetsjma dat zijn land zich wil aansluiten bij de Europese Unie en later zelfs bij de NAVO. Zijn anti-Russische koers zorgt in Moskou voor ongerustheid met betrekking tot de Krim, die overwegend door Russen wordt bewoond en waar zich de haven van Sebastopol bevindt, de thuishaven van de Russische vloot. Uiteindelijk sluiten beide landen in mei 1997 een vriendschapsverdag waarbij Moskou de grenzen van Oekraïne plechtig erkent en de haven van Sebastopol voor twintig jaar mag huren.

De toenadering van Koetsjma tot Poetin is de westerse vijanden van Rusland echter een doorn in het oog en ze besluiten hem te “beschadigen”: een goed georchestreerde mediacampagne beschuldigt de president van de moord op een kritische journalist en van geheime wapenleveringen aan Irak ondanks het geldende embargo.

DE ORANJEREVOLUTIE

Bij de eerste ronde van de presidentsverkiezingen van 2004 behaalt de kandidaat van Koetsjma, premier Viktor Janoekovytsj – die ook zelf goede betrekkingen met Rusland nastreeft – een nipte overwinning. Maar enkele niet-gouvernementele organisaties hebben peilingen afgenomen bij de kiezers die de stembureaus verlieten en roepen op basis van die officieuze en door niemand gecontroleerde cijfers de pro-westerse Viktor Joesjtsjenko tot overwinnaar uit. De tweede ronde van de verkiezingen wordt gewonnen door Janoekovytsj met 49 % tegen 47 % voor zijn tegenstander, een resultaat dat door de kiesraad van Oekraïne bekrachtigd wordt. De oppositie legt zich daar niet bij neer en roept op tot massale demonstraties en stakingen: de Oranjerevolutie breekt uit. 

Die revolutie wordt georganiseerd en omkaderd door de studentenbeweging Pora en met geld ondersteund door “zakenlui” uit Kiev en door de Amerikaanse ngo’s Freedom House (“dat overal in de wereld de democratie en de mensenrechten steunt”) en National Endowment for Democracy (“dat de democratie wil uitdragen”), die beide subsidies ontvangen van de overheid in Washington. Via de United States Agency for International Development (USAID) schenkt het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken 65 miljoen dollar «om de betrokkenheid van de burgers te verhogen»… Geen wonder dat de Oranjerevolutie de wind in de zeilen heeft!  

De helden van de door het buitenland georchestreerde Oranjerevolutie: Viktor Joesjtsjenko en Joelia Tymosjenko zingen in november 2004 het Oekraïens nationaal hymne.

Onder druk van de straat én van het Westen vindt een derde verkiezingsronde plaats, deze keer met het “gewenste” resultaat: Joesjtsjenko wordt president en Joelia Tymosjenko, een Oekraïense zakenvrouw, krijgt in 2005 het premierschap. De revolutie is voorbij; de democratie kan in alle vrijheid verdergaan met haar werk van verdeling en verarming van het land. Nog maar nauwelijks is de pro-westerse regering geïnstalleerd of de strijd tussen de politieke partijen leidt tot een blokkering van alle hervormingen die de catastrofale politieke en economische toestand van het land vereist. Om zijn broodheren ter wille te zijn gooit Joesjtsjenko voortdurend olie op het vuur van alle conflictmateries met Moskou. Hij begint onderhandelingen met de NAVO over de toetreding van Oekraïne en met de EU over lidmaatschap. Wat de Krim betreft, kondigt hij aan dat hij de huur van de haven van Sebastopol aan Rusland niet zal hernieuwen. 

Voor die anti-Russische politiek krijgt hij echter helemaal niet de steun van zijn eigen bevolking. «Bevragingen wezen keer op keer uit dat slechts ongeveer 20 % van de inwoners lidmaatschap van de NAVO wenste. Niettemin insisteerde het Westen dat het helemaal aan de kant van Oekraïne stond en in 2008 beloofde de NAVO dat het land “hoe dan ook” lid van het militair bondgenootschap zou worden» (Glenn Diesen, How America helped destroy democracy & turn Ukraine’s Maidan dream into a nightmare for its people, 18 mei 2021).

Moskou is vastbesloten zijn belangen te verdedigen tegenover een buurland dat niet de middelen heeft om zijn onafhankelijkheidsambities echt te realiseren. Omdat Kiev de betaling van de kosten voor het Russisch aardgas wegens geldgebrek voortdurend op de lange baan moet schuiven, wordt de levering bij herhaling onderbroken. Opnieuw moet Oekraïne bakzeil halen; de toetreding tot de NAVO en de EU wordt uitgesteld sine die.   

In 2009-2010 wordt het land zwaar getroffen door de financiële crisis: de munt stort ineen, de industriële productie vermindert met 26 %, het BBP zakt met 14 %. Het IMF moet zelfs een beloofde lening van 16 miljard dollar bevriezen omdat Kiev er niet in slaagt een ernstige soberheidspolitiek op poten te zetten. Joesjtsjenko, de held van de Oranjerevolutie, behaalt bij de presidentsverkiezingen van 2010 nog slechts 4 % van de stemmen! Nu komt uiteindelijk toch Janoekovytsj aan het bewind. Omdat hij geen vooroordelen tegenover Rusland heeft, kan hij snel tot een akkoord met Moskou komen: Oekraïne verlengt de huur van Sebastopol tot 2042 en krijgt in ruil een verlaging van 30 % op de prijs van het Russisch aardgas. 

DE REVOLUTIE VAN EUROMAIDAN EN DE ANNEXATIE VAN DE KRIM

Oekraïne komt in rustiger vaarwater terecht… tot in november 2013, wanneer de VS en hun bondgenoten het land opnieuw in een – ditmaal erg bloedige – revolutie storten.

Dat Washington veel geld over heeft om Moskou stokken in de wielen te steken, blijkt uit het getuigenis dat in december 2013 gegeven wordt door Victoria Nuland, verantwoordelijke voor de relaties met Europa van het Amerikaanse staatssecretariaat: zij verklapt dat de VS meer dan 5 miljard dollar geïnvesteerd hebben «om Oekraïne te helpen zijn Europese verzuchtingen te verwezenlijken». Janoekovytsj, die onder zware druk staat om een associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne goed te keuren, wil de goede betrekkingen met grote broer Rusland echter niet opofferen: hij schort op 21 november de ondertekening van het verdrag op.

Meteen gaan de poppen aan het dansen. Op het Onafhankelijksplein (Maidan Nezalezjnosti) in Kiev beginnen de manifestaties, ondersteund door Amerikaanse én Duitse organisaties. Nationalistische bewegingen die uiterst anti-Russisch zijn doen hun duit in hun zakje. Verschillende Europese kopstukken, onder meer onze eigenste Guy Verhofstadt, reizen af naar Oekraïne om de bevolking op te jutten tegen haar verkozen president. Het komt al snel tot bruut geweld en er vallen doden. Op 19 februari kondigt de regering de facto de noodtoestand af, maar de onlusten duren voort en “het volk” eist het aftreden van Janoekovytsj. De Amerikaanse vice-president Joe Biden dreigt met sancties als er verder nog geweld wordt gebruikt… door de regering! Op 22 februari wordt de gevluchte president Janoekovytsj door het parlement op illegale wijze afgezet. Washington, Brussel en Berlijn ontkurken de champagne.

Een belangrijke bijdrage aan de revolutie van Euromaidan werd geleverd door de aanhangers van de neonazistische partij “Svoboda” (Vrijheid), opgericht in 1991 als Sociaal-nationalistische Partij van Oekraïne. Haar machtsbasis lag oorspronkelijk in de vroegere Poolse gebieden in het westen. Uit die streek was de anticommunistische leider Stepan Bandera (1909-1959), inspiratiebron voor Svoboda, afkomstig; in het oosten van Oekraïne wordt hij als een nazicollaborateur beschouwd.

Nog maar nauwelijks is de nieuwe, onwettige regering geïnstalleerd of zij verbiedt het Russisch als officiële taal. Daarmee geeft zij het startschot voor agressie tegen de Russischsprekende bevolking in het zuidoosten van het land, meer bepaald in Odessa. Poetin is van oordeel dat hij niet alleen de bewoners van de Krim (overwegend Russen) moet ter hulp komen, maar ook de strategische belangen van zijn eigen land moet verdedigen inzake de haven van Sebastopol. De operatie waarbij het schiereiland opnieuw bij het moederland wordt gevoegd, verloopt rimpelloos en vooral: zonder dat één druppel bloed vloeit. De Russische strijdkrachten die op regelmatige wijze op de Krim gestationeerd zijn, neutraliseren moeiteloos de 20.000 Oekraïense militairen, tot grote blijdschap van de bevolking.

ONRUST IN DE DONBASS

De omverwerping van de wettige regering en de anti-Russische politiek van de nieuwe machthebbers in Kiev leiden tot opstandigheid in het oostelijke Donetsbekken (Donbass). Oekraïne valt ten prooi aan een ware burgeroorlog tussen het geregelde leger van Kiev en de rebelse “volksrepublieken” Donetsk en Loehansk. In de zomer van 2014 begint president Petro Porosjenko met een «antiterroristisch» offensief, dat faliekant afloopt en heel de bevolking van Oost-Oekraïne tegen hem opzet. Op 5 september komt een staakt-het-vuren tot stand, het akkoord van Minsk, dat echter slecht nageleefd wordt. Een nieuw akkoord, Minsk 2, wordt op 12 februari 2015 onder de auspiciën van Frankrijk en Duitsland gesloten tussen Kiev, Moskou en de Donbassrepublieken.

In het verdrag staat dat Oekraïne zijn gezag herwint over heel zijn grondgebied, op voorwaarde dat er eerst een constitutionele wijziging komt die de provincies van het Donetsbekken een vorm van autonomie geeft. Maar Porosjenko maakt op geen enkel moment werk van die hervorming. De “chocoladekoning” – hij is schatrijk geworden als groothandelaar in zoetwaren – wordt bij de verkiezingen van 2019 afgestraft voor zijn wanbeleid: hij haalt in de tweede ronde slechts 24 % van de stemmen en moet zijn plaats afstaan aan Volodymyr Zelensky, een komiek zonder politieke ervaring en met een programma dat weinig om het lijf heeft.

Zelensky stelt zich soepeler op dan zijn voorganger en de onderhandelingen tussen de kanselarijen worden hervat. Maar Poetin houdt vast aan de afgesproken grondwetsherziening waarin Kiev toegestemd heeft, zonder dat het echter aanstalten maakt zijn handtekening te honoreren. De wapenstilstand in de Donbass blijft niettemin ongeschonden tot januari 2021, wanneer de spanningen opnieuw oplopen en beide buurlanden elkaar de schuld geven. En dan zijn we in april van dit jaar, met de ontplooiing van Russische strijdkrachten aan de grens met Oekraïne. Waarom? Om het Westen te waarschuwen dat het niet moet ingaan op de chantage van Kiev, dat om de haverklap «De wolf is daar! De wolf is daar!» roept om zijn bondgenoten tot anti-Russische actie te bewegen. Want Oekraïne kan op eigen kracht geen oorlog winnen en is anderzijds niet bereid tot een definitieve vrede.

De vraag is ondertussen of de EU nog wel zo happig is om het turbulente “Klein-Rusland” in zijn schoot op te nemen. Het land is arm, slaagt er niet in zijn binnenlandse zaken op orde te brengen en is erg wispelturig in zijn engagementen. Bovendien willen Berlijn en Parijs de bruggen met Moskou niet opblazen, ondanks de blijvende pressie van de Amerikanen. In een zoveelste opstoot van humeurigheid heeft Kiev nu beslist om toenadering te zoeken tot Turkije, dat er maar al te zeer op uit is om de Russen te sarren. Zelensky zal echter snel ondervinden hoe betrouwbaar Erdogan in de praktijk is…

De 17 km lange Krimbrug loopt over de zeestraat van Kertsj en verbindt het oostelijk deel van de Krim met het Russische vasteland. Moskou nam de financiering volledig voor eigen rekening en voltooide de langste brug van Europa in een recordtijd van drie jaar.

BESLUIT

«Vanaf dag één heeft de nieuwe Amerikaanse administratie van Joe Biden duidelijk gemaakt dat zij een vijandige en agressieve politiek tegen de Russische Federatie van Vladimir Poetin zal voeren. De achtergrond van die politiek heeft niets te maken met een of ander echt of vermeend dwaas optreden van Poetins Rusland tegen het Westen. Het heeft evenmin iets te maken met de absurde beweringen als zou Poetin de pro-Amerikaanse dissident Aleksej Navalny vergiftigd hebben met het uiterst dodelijke zenuwgif Novitsjok. Het heeft integendeel alles van doen met de verborgen agenda van de globalististische machthebbers. De ministerkeuze van Joe Biden maakt veel duidelijk: de sleutelfiguren in Washington komen allemaal uit de Obama-administratie […]. En allemaal zien ze niet China, maar Rusland als de voornaamste bedreiging voor de wereldhegemonie van de VS» (F. William Engdahl, The Destructive Plan Behind the Biden Agenda, 29 jan. 2021).

De uitschakeling van Rusland als grote speler op het wereldtoneel: daarover gaat het in Washington. En Oekraïne is het perfecte wapen daarvoor, zoals het dat al sinds zijn onafhankelijkheid dertig jaar geleden is. De Amerikanen en hun lakeien, de landen van de EU, gebruiken de weinig scrupuleuze politiek-financiële klasse in Kiev om Moskou zo veel mogelijk te dwarsbomen.

Haast alle pogingen die in het verleden ondernomen werden, zijn echter mislukt. Het resultaat is dat Oekraïne midden in Europa een open wonde vormt, in staat om de wereldvrede te bedreigen. Die wonde kan enkel geheeld worden, of men het nu graag heeft of niet, met de medewerking van Rusland en niet tegen Rusland in.  

“Klein-Rusland” en “Groot-Rusland” zijn broederlanden. Toch bestaat tussen beide een diepe verdeeldheid, die niet van politieke of economische aard is, maar godsdienstig. Het sectaire orthodoxe schisma dat in Moskou heerst – of het nu het Moskou van de tsaren of dat van de communisten is – heeft de voorbije eeuwen altijd hand- en spandiensten verleend aan het staatsgezag om de uniaten, de Romegetrouwe katholieken van de Byzantijnse ritus, te vervolgen.

Is er dan geen oplossing? Neen, toch niet als men volgt wat geschreven staat in de verklaring die paus Franciscus op 12 februari 2016 in Havana ondertekende samen met de Russisch-orthodoxe patriarch Kirill, een verklaring die helemaal in de lijn van Vaticanum II ligt: «Het is vandaag duidelijk dat de methode van het uniatisme of de “eenmaking”, die in het verleden werd beoefend en er in bestond een bepaalde gemeenschap los te weken van haar Kerk en ze met een andere gemeenschap te verenigen, geen goed middel is om de eenheid te bereiken.» Een mes in de rug dus – nog maar eens – van de oosters-christelijke gelovigen die zich afkeerden van de orthodoxie om tot de Una Sancta toe te treden.

Onze-Lieve-Vrouw van haar kant is echter wél een voorstander van het uniatisme! Want zij wil de bekering van Rusland, niet alleen van het communisme, maar ook van de schismatieke orthodoxie. Zij zal dat verwezenlijken als de H. Vader Rusland toewijdt aan haar Onbevlekt Hart. «Door die verbazingwekkende bekering tot het katholicisme zal Rusland een werktuig van heil zijn voor alle andere volkeren die in anarchie, immoraliteit en geloofsafval beland zijn», schreef abbé de Nantes. Dat woord zal in de eerste plaats van toepassing zijn op “Klein-Rusland”! En daarom moeten we veel bidden voor de H. Vader!

broeder Bruno van Jezus-Maria
& redactie KCR