HOOGMOED EN VAL: 
AMERIKA IN EEN NEERWAARTSE SPIRAAL

EEN GIGANTISCHE WOEDE

DE beelden van de bestorming van het Amerikaanse Capitool, op 6 januari 2021, staan ons nog levendig voor de geest. Maar wat is de diepere betekenis van die schokkende gebeurtenis? «Waren we alleen maar getuige van het tragisch en rampzalig einde van het presidentschap van Trump, dat voorgoed het stempel van de schande zal dragen? Of beleefden we de eerste opstoot van een revolutie die al langer aan het broeien is en waarvan het einde nog lang niet in zicht is?» (Laure Mandeville in Le Figaro van 21 januari 2021).

Het is te simplistisch de diepe verdeeldheid in de VS af te doen als een uit de hand lopend conflict tussen twee partijen, de republikeinse en de democratische. Veeleer gaat het om een steeds dieper wordende kloof tussen langs de ene kant de Amerikaanse middenklasse – het werkelijke land, wat men in het Frans “le pays réel” noemt – en langs de andere kant de leidende klasse – het wettelijke land, “le pays légal”, het establishment. In die zin is Donald Trump niet de aanstichter van de verdeeldheid, zoals nagenoeg alle media in koor roepen, maar wel het product van het immense ongenoegen dat zich al veel langer van de middenklasse in de VS heeft meester gemaakt.

Vanwaar dan dat ongenoegen? «De crisis binnen de Amerikaanse democratie», zo vervolgt Mandeville, «is begonnen in 1989-1990, met de val van de Berlijnse muur en de triomf van het liberaal systeem. In hun overwinningsroes kozen de leiders van de VS voor de opening van alle grenzen en een logica van de-nationalisering: ze lieten toe dat hun grote bedrijven alle industriële familiejuwelen van Amerika verkwanselden aan China.»

De analyse van Andrew A. Michta, decaan van het college verbonden aan het George C. Marshall European Center for Security Studies, sluit daar naadloos bij aan: «Onze oligarchische politieke klasse heeft nooit de verantwoordelijkheid willen opnemen voor de beslissingen die zij toen genomen heeft: de delokalisatie van onze industrie en het in gang zetten van eindeloze oorlogen. Haar politieke keuzes zijn nooit die van de bevolking geweest en ze hebben geleid tot de neergang van de middenklasse, ziel van de natie en van haar succes. Dat in de steek laten van de hard werkende middenklasse door de elite is de ware reden voor de woede die sindsdien alleen maar gigantisch toegenomen is en die voor Trump de weg naar het presidentschap geplaveid heeft» (Le Figaro van 21 januari).

DE AMERIKAANSE HUBRIS

Toen de Sovjet-Unie in 1991 in elkaar stuikte, was de euforie in Washington grenzeloos. Het establishment werd gegrepen door een geweldige hoogmoed of, om het met een Griekse term te zeggen, hubris: de Amerikaanse democratie, de grootste economische en militaire macht ter wereld, de vaandeldrager van de “vrije wereld”, was eindelijk bevrijd van de rivaliserende communistische grootmacht. De VS waren nu de onbetwiste leider van de wereld, de hegemoon, die met misprijzen neerkeek op het Rusland van «karnavaltsaar» (abbé de Nantes) Boris Jeltsin.

Het had nochtans niet veel gescheeld of de Sovjet-Unie had de overhand behaald in de Koude Oorlog tussen de twee machtsblokken. David Goldman, een econoom die regelmatig artikels schrijft voor Asia Times, onderstreept dat in een interview met Le Figaro: «De USSR was aan de winnende hand in de Koude Oorlog. Nadat Russische raketten honderd Israëlische vliegtuigen hadden neergehaald in 1973 [de Jom-Kippoeroorlog] dachten veel analisten dat Moskou het zou halen. De VS hebben die tendens kunnen ombuigen, maar het eindresultaat was helemaal niet vooraf verworven.» Wij herinneren eraan dat abbé de Nantes op het einde van de jaren zeventig waarschuwde voor een “window of opportunity” waarvan de Sovjet-Unie gebruik zou kunnen maken om West-Europa binnen te vallen: hij kondigde het «vervaljaar 1983» («échéance 1983») aan en liet de gezinnen van zijn vrienden en volgelingen vurig bidden; de apocalyptische explosie op de zeemachtbasis van Severomorsk, op 13 mei [!] 1984, bespaarde ons de Sovjetinvasie.

Vanaf 1991 nam de unipolaire wereld een aanvang die door Vladimir Poetin zo scherp aan de kaak zou gesteld worden in zijn fameuze toespraak van München in 2007. De VS duldden niemand meer naast zich. Washington presenteerde zichzelf als het zenuwcentrum waar de beslissingen over de wereldwijde belangen zouden genomen worden – in functie van de eigen Amerikaanse belangen uiteraard. De hegemonie van de VS werd gekleurd met dat typisch protestants messianisme dat al aan de basis lag van hun onafhankelijkheidsverklaring: meer dan ooit matigden zij zich het wereldwijde recht aan om andere landen te bevestigen in de democratie… of te bestrijden als ze een obstakel vormen voor de democratie. Oorlogen zonder einde waren van die pretentie het gevolg. 

OORLOGEN WERELDWIJD

In 1991 brak de eerste Golfoorlog uit tegen Irak, als reactie tegen de bezetting van Koeweit door Saddam Hoessein het jaar tevoren. Washington stond aan het hoofd van een coalitie waarvan de meeste Europese en Arabische landen deel uitmaakten. Na 43 dagen van luchtoffensieven en 96 uur grondaanvallen werd Irak, waarvan het leger nochtans beschouwd werd als het vierde sterkste ter wereld, verpletterend verslagen. De VS gaven daarmee een spectaculair bewijs van hun militaire suprematie. De Sovjet-Unie daarentegen was intern al te zeer verzwakt om nog een rol te kunnen spelen; een ultiem vredesplan voorgesteld door Michail Gorbatsjov werd door Washington van de tafel geveegd.

In Kosovo, een integraal onderdeel van de republiek Servië – en zelfs de historische kern ervan – voerde een ondergronds Albanees Bevrijdingsleger op het einde van de jaren 1990 terroristische aanslagen uit op politie- en legerposten. De Servische president Milosevic stuurde daarop militairen  om de Kosovaarse separatisten te bestrijden en de Servische minderheid te beschermen. De “internationale gemeenschap” riep vervolgens op arbitraire wijze de onafhankelijkheid van het door moslims gedomineerde Kosovo uit in naam van het revolutionaire zelfbeschikkingsrecht van de volkeren. Op bevel van Washington voerde de NAVO in de lente van 1999 luchtbombardementen uit op Belgrado om Milosevic op de knieën te dwingen, wat ook lukte. Rusland, de traditionele bondgenoot van het christelijk-orthodoxe Servië, moest onder het zwakke leiderschap van Jeltsin machteloos toezien.

Dan volgt in 2001 Afghanistan, waar de VS binnenvallen om een einde te maken aan het regime van de taliban: die zijn volgens Washington betrokken bij de aanslagen van 11 september. Het gevolg is een oorlog die tot op vandaag voortduurt….

Op 20 maart 2003 dringen het Amerikaans leger en zijn bondgenoten Irak binnen om het Baath-bewind van Saddam Hoessein definitief te neutraliseren. Voorwendsel is dat het land zou beschikken over een reusachtige voorraad massavernietigingswapens… waarvan men uiteindelijk geen enkel spoor zal vinden. Nog een eindeloze oorlog, waarbij de politieke en militaire instellingen van het land volledig vernietigd worden. Een van de gevolgen is dat duizenden Irakese soldaten en officieren op straat terechtkomen en zich aansluiten bij de terreurorganisatie Islamitische Staat.

Libië is het volgende slachtoffer. Een coalitie van de VS, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk bombardeert in 2011 de strijdkrachten van Khadaffi om de “rebellen” tegen het regime te steunen en een lastige dictator die te veel weet (er loopt nog altijd een gerechtelijke zaak tegen Nicolas Sarkozy die van de Libische kolonel 50 miljoen euro zou ontvangen hebben voor zijn presidentscampagne van 2007) het zwijgen op te leggen. Het resultaat is dat het land na het lynchen van Khadaffi afglijdt in totale anarchie; de geallieerden hebben blijkbaar niets voorzien om de totale ineenstorting van Libië te vermijden.

Nog altijd in 2011 breken in Syrië, op aanstoken van de VS, gewelddadige manifestaties uit tegen president Bashar al-Assad. Onmiddellijk kiezen de Amerikanen, samen met hun Europese en Saoedische bondgenoten, openlijk partij voor de opstandelingen. Maar deze keer trekt het Rusland van Poetin een duidelijke streep in het zand: dankzij het militair ingrijpen van Moskou houdt Assad stand. Momenteel hebben de VS zich, op een beperkte troepenmacht in het noordoosten na, volledig teruggetrokken uit Syrië, dat wel grotendeels verwoest is door een zoveelste eindeloze oorlog waarvoor Washington de schuld draagt.

DE DWAASHEID VAN DE GLOBALISERING

De overwinning in de Koude Oorlog die de VS in 1991 claimden, bracht hen ertoe zich op bijzonder roekeloze wijze in de algemene beweging van de globalisering te storten. Wat kon er nog misgaan? Amerika was oppermachtig!

De hierboven al geciteerde Andrew A. Michta licht toe wat er gebeurde: «Wij, Amerikanen, hadden besloten dat 1990 de triomf van het liberalisme en het kapitalisme op wereldschaal zou betekenen. Onze grootste dwaling is geweest te denken dat de instellingen de overhand zouden halen op de cultuur en de geschiedenis en dat men de natie en de democratie zou kunnen construeren zonder rekening te houden met de lange historische ervaring van ons volk» (Le Figaro van 2 juli 2020).

Michta’s analyse stemt helemaal overeen met punt 107 van onze doctrine: «De monsterachtige economische wetenschap, en in het bijzonder de zogenaamde moderne “politieke economie”, negeert compleet de belangrijkste politieke realiteit: het vitale feit van de natie en haar specifieke, bijna onbegrensde capaciteiten inzake veiligheid, orde, samenhang… Ze probeert onafgebroken de liefde voor het vaderland in diskrediet te brengen. Dat doet ze door systematisch in al haar berekeningen het individu af te snijden van zijn wortels in het verleden, door in het heden de vrije loop te laten aan zijn dromen van bevrijding en zijn passie voor verandering, door het ogenblikkelijk welslagen te verheerlijken zonder vooruit te kijken naar de toekomst of te zorgen voor het welzijn van de toekomstige generaties» (150 punten van de Falanx).

Michta bevestigt het antinationaal karakter van de Amerikaanse economische democratie: «De ideologie van de globalisering vertrok van het uitgangspunt dat economische overwegingen de motor moeten zijn van de politieke actie, veeleer dan kwesties van nationale veiligheid. Men begreep blijkbaar niet dat de strijd om macht en invloed altijd een element van het internationaal systeem zou blijven. Men was er vast van overtuigd dat China zou moderniseren, dat het de liberale toer zou opgaan onder druk van de opkomende middenklasse die zou vragen om politieke deelname aan het systeem. Amerika dacht dat communistisch China uiteindelijk een verantwoordelijke partner zou worden in de schoot van de internationale gemeenschap.» En dus werd de Amerikaanse industrie op grote schaal gedelokaliseerd naar China… dat helemaal niet liberaliseerde!

Sommigen in de VS profiteerden van de globalisering , maar niet de middenklasse. Die voelde zich in de steek gelaten, vooral tijdens de dramatische subprime-hypotheekcrisis die uitbrak in 2007. Een groot aantal bescheiden Amerikaanse huishoudens, die eerst gedwongen werden om zich in de schulden te steken teneinde een eigen woning te kunnen verwerven, konden hun financiële verplichtingen niet nakomen toen de intrestvoeten plots brutaal stegen. Daardoor stortte de immobiliënmarkt volledig in elkaar. Veel getroffen huiseigenaars waren genoodzaakt onderdak te zoeken in geïmproviseerde tentenkampen. De crisis breidde zich uit over verschillende andere landen en leidde tot de wereldwijde bankencrisis van 2008.

Barack Obama, die in 2008 zijn intrek nam in het Witte Huis, redde Wall Street van de ineenstorting, maar liet de gewone mensen in de steek: zij bleven zitten met de gevolgen van de vastgoedcrisis. Dat vergaten zij niet, terwijl liberaal-links ondertussen zijn theorieën spuide over gendergelijkheid, diversiteit, verdediging van alle mogelijke minderheden enz. Die revolutionaire doctrines bereikten tien jaar later hun hoogtepunt met de georkestreerde aanval op alles wat “blank” is en Amerika groot gemaakt heeft. Het fanatisme waarmee die aanval gebeurt, illustreert hoezeer de samenleving in de VS de heerschappij van Christus volledig heeft verworpen en van godsdienst louter een privéaangelegenheid gemaakt heeft.

«De ontstane breuklijnen», vervolgt Michta, «leiden ertoe dat de VS omgevormd worden tot een “Amerikaanse Balkan”. […] Als het zo verder gaat, zal het voor ons heel moeilijk zijn om onze republikeinse regeringsvorm te behouden. We zijn nog niet zover, maar als wij er ons niet energiek op toeleggen om ons land opnieuw op te bouwen volgens ons stichtingsdevies “E pluribus unum” (“Uit vele onderdelen één geheel”) dan gaan we een periode van enorme instabiliteit tegemoet. We moeten een verenigde natie zijn, met een gedeeld gevoelen van gemeenschappelijke verantwoordelijkheid voor onze medeburgers. Alleen zo zullen we in staat zijn toegevingen te doen op onze geschilpunten en een compromis te bereiken dat voor iedereen voordelig is. Als we ophouden een natie te zijn, als onze nationale identiteit zodanig afgebroken wordt dat we niet meer geloven in een gemeenschappelijk goed, dan houdt de democratie op te functioneren.»

DE ABSURDITEIT VAN HET AMERIKAANS DEMOCRATISCH SYSTEEM

De analyse van de Amerikaanse decaan is juist, maar de conclusie is fout: het zijn precies de principes zelf van de democratie en haar instellingen die aan de basis liggen van de onmiskenbare decadentie van de Amerikaanse samenleving en van de ontbinding van het nationaal gevoelen.

Donald Trump had zeer goed begrepen dat de middenklasse van de VS opgeofferd werd op het altaar van de globalisering. Hij maakte er het thema van zijn verkiezingscampagne in 2016 van en won, tot ongeloof van het establishment dat zoals te verwachten was de grondstroom binnen de maatschappij helemaal verkeerd ingeschat had.

Het presidentschap van Trump verliep op zijn zachtst gezegd tumultueus. Vanaf dag één zwoer het “wettelijk land”, dat kon rekenen op nagenoeg alle mainstream media, dat het hem ten val zou brengen. Wij in Europa kregen het beeld voorgeschoteld van een totaal onbekwame leider, een nar, die ongetwijfeld na vier jaar door heel zijn land zou uitgespuwd worden. Verbazing alom dus toen Trump in november 2020 meer dan 74 miljoen stemmen binnenrijfde, slechts 7 miljoen minder dan zijn uitdager Biden. 

Dat Trump vier jaar lang aan handen en voeten gebonden was, toont de absurditeit van de liberale democratie die elke echt grootse politiek onmogelijk maakt. Voor zo’n politiek is een staatshoofd nodig dat bekleed is met een waarachtig soeverein gezag en de natie kan besturen dankzij de vier essentiële bevoegdheden die bij zijn ambt horen: de macht over het leger, de diplomatie, de rechtspraak en de politie. Een Amerikaans president heeft ongetwijfeld een belangrijke beslissingsmacht, maar ze is beperkt in de tijd door de steeds terugkerende verkiezingen – «Wat een idee om het gezag afhankelijk te maken van een verkiezingscircus dat om de vier jaar zoveel tijd, energie en geld opslorpt!» (abbé de Nantes) – en zelfs beperkt in de ruimte door de doorslaggevende invloed van de partijfinanciers en de media, die voortdurend proberen het staatshoofd in de uitoefening van zijn mandaat een slecht geweten te bezorgen.

Maar de democratie is een religie: het is gewoon ondenkbaar dat iemand het principe zelf ervan in vraag stelt, ondanks het feit dat iedereen kan vaststellen hoe het Amerikaans nationaal gevoelen tot eenzelfde gemeenschap te behoren volledig uiteengerafeld is. 

JOE BIDEN, EEN «LIBERALE KRUISVAARDER»

De nieuwe president beloofde dat hij al zijn landgenoten weer zou verenigen. Zelden was een politicus cynischer, want vanaf het begin van zijn ambtstermijn volgt Joe Biden een politiek die een regelrechte kaakslag is voor alle kiezers die hun vertrouwen in Donald Trump hadden gesteld: hij realiseert een links-liberale agenda die komaf wil maken met de traditionele waarden die zoveel Amerikanen dierbaar zijn en vergroot daarmee alleen maar de kloof tussen werkelijk en wettelijk land.

Al in januari hief Biden het verbod op dat Trump had ingesteld op staatsfinanciering van klinieken die abortussen uitvoeren. De nieuwe president veroordeelt namelijk «de aanval op de toegang tot gezondheidszorg voor vrouwen» van zijn voorganger. Zijn beslissing kwam aan de vooravond van de jaarlijkse grote March for Life tegen abortus. In 2020 schreef Trump nog geschiedenis door als eerste zittende president op die mars te verschijnen. Op 26 januari trok Biden de VS ook terug uit een resolutie die bekend staat als de Geneva Consensus Declaration, een niet-bindende overeenkomst uit 2020 van meer dan dertig landen die zich verzetten tegen legalisering van zwangerschapsonderbreking (onder de ondertekenaars o.m. Hongarije, Polen en Brazilië).

Als kandidaat beloofde Biden dat hij een prioriteit zou maken van de invoering van de zgn. Equality Act. Die wetgeving wil de Civil Rights Act uit 1964 amenderen en elke vorm van discriminatie op basis van seksuele oriëntatie en genderidentiteit verbieden op het vlak van tewerkstelling, huisvesting, openbare voorzieningen, rechtspraak (jurysamenstelling) enz.

«Eigenlijk gaat het er niet gewoon om Amerikanen die zich identificeren als LGBTQ te beschermen tegen onrechtmatige discriminatie: de Act is bedoeld als een zwaard om iedereen te vervolgen die de nieuwerwetse genderideologie niet omarmt. De wetgeving wil eigenlijk de liquidatie van de binaire geslachtelijkheid – man of vrouw – die letterlijk ingeschreven is in onze genetische code en die fundamenteel is voor veel van onze wetten (bv. met betrekking tot de veiligheid en privacy van vrouwen). Onder de Equality Act zullen religieuze instellingen, adoptiecentra en dergelijke bedreigd worden met sanctionering door de staat als ze de leer van de Bijbel [en van de katholieke Kerk!] over seksualiteit en huwelijk nog durven verkondigen» (Ryan T. Anderson, voorzitter van het Ethics and Public Policy Center, in The New York Post van 21 februari 2021).

De Equality Act heeft de volledige steun van Big Tech: Amazon, Apple, Facebook, Google, Microsoft en Twitter, en verder ook van megabedrijven als Netflix, Airbnb, eBay, Visa, Mastercard en IBM. Wie er een “afwijkende” mening op nahoudt, weet hoe laat het is…

De liberale elite juicht ondertussen en bejubelt Biden, die vroeger als gematigd omschreven werd, als «een liberale kruisvaarder». In The Washington Post schreef Paul Waldman op 28 januari: «Biden nam zijn mandaat op met een veel duidelijker en op de meeste vlakken ook meer ambitieuze agenda dan president Barack Obama. Combineer dat met een intieme kennis van heel het regeringssysteem en de manier waarop de verschillende onderdelen ervan werken – een kennis die Biden verworven heeft dankzij zijn decennialang lidmaatschap van de Senaat en acht jaren als vicepresident – en als resultaat zou dat kunnen leiden tot een geweldige beweging in progressieve richting.»

Deze politiek, gekoppeld aan een ingrijpende versoepeling van het migratiebeleid, kan de doorsnee Amerikaan alleen maar in het harnas jagen tegen “Washington” en kondigt nieuwe woede-uitbarstingen en gewelddadige reacties aan.

DE CONFRONTATIE MET CHINA

Men kan over Donald Trump veel zeggen, maar hij was wel de eerste westerse leider die de toegeeflijkheid en de medeplichtigheid van de liberale democratieën – de VS op kop – ten overstaan van de Volksrepubliek China in vraag stelde. Zonder ook maar een duimbreed af te wijken van zijn communistische principes heeft Beijing geprofiteerd van het ongelooflijk materieel succes van het liberaal kapitalisme om investeringen, gedelokaliseerde industrieën en technologische kennis aan te trekken. Daarmee heeft het land een binnenlandse markt gecreëerd die in feite een vermomde oorlogsmachine is met de bedoeling overal in de wereld de grenzen voor China te doen openen. Met de nieuwe zijderoutes, officieel het Belt and Road Initiative, spreidt Beijing zijn tentakels uit over heel het Euraziatisch continent en zelfs Afrika. 

En China steekt zijn ambities niet onder stoelen of banken. Het daagt de VS uit, zoals op 23 januari, toen acht strategische bommenwerpers H-6K binnendrongen in het luchtruim van Taiwan. Al langer stuurt Xi Jinping signalen uit dat hij een einde wil maken aan de onafhankelijkheid van niet-communistisch China en dat het eiland terug onder de vleugels van het “moederland” moet komen.

«Washington kan het maar matig waarderen dat China twee van zijn internationale verbintenissen geschonden heeft: ten eerste de belofte dat Hongkong gedurende vijftig jaar (te rekenen vanaf de Britse terugtrekking in 1997) een liberaal systeem zou mogen behouden; en ten tweede het engagement dat de door Beijing ingepalmde riffen in de Zuid-Chinese Zee nooit gemilitariseerd zouden worden» (Renaud Girard in Le Figaro, 19 januari 2021). Op die riffen en atollen bouwen de Chinezen militaire installaties en vliegvelden.

Als de communisten Taiwan zouden aanvallen, dan zou het eiland zich verdedigen, maar wat zou Amerika doen? Feit is dat Washington zich de afgelopen decennia zozeer gefocust heeft op het Midden-Oosten, om bondgenoot Israël ter wille te zijn, dat de ontwikkelingen in het Verre Oosten hen dreigen te verrassen. Maar ondanks de neerwaartse spiraal waarin Amerika is terechtgekomen, is het land niet van plan zich zijn leadership te laten afpakken door de Chinese communistische dictatuur. Een betere verstandhouding met Rusland zou voor de VS een goede zet zijn, was het niet dat die denkpiste voor het Amerikaanse establishment per definitie uitgesloten is. «Rusland is onze vijand en zal altijd onze vijand zijn», zei toenmalig VS-ambassadeur bij de Verenigde Naties Nikki Haley in 2018.

Dat Moskou op die manier in de armen van Beijing gedreven wordt en Washington dus aan twee formidabele vijanden in plaats van één het hoofd zal moeten bieden, lijkt de Amerikanen niet te deren. Een duidelijker illustratie van verblindende hubris is er wel niet.

broeder Bruno van Jezus-Maria
& redactie KCR