De Redder en bevrijder van de wereld

OM het feest van de Openbaring goed te begrijpen moet men, paradoxaal genoeg, inzien wat een middelmatige godsdienst is ; dat zal mijn eerste deel zijn.

Wat is een middelmatige godsdienst ? Geloven dat onze godsdienst slechts een geheel van gebeden en sacramenten is die, uiteraard, niets veranderen aan ons aardse lot, maar ons wel het trecht doen verwerven om naar de Hemel te gaan. De religie heeft enkel betrekking op het innerlijke domein van de ziel en heeft niets te maken met politiek, oorlog of vrede, met werkeloosheid, familiale moeilijkheden. Men gaat naar de dokter, naar de psychiater, men kiest voor een partij enz. Men gaat elders een kijkje nemen, maar de godsdienst is er om onze ziel te redden.

Zo is de aarde een tranendal, men lijdt er, men wordt er voortdurend overwonnen door de tegenstanders ; het is nu eenmaal zo ! Maar door dit te aanvaarden verdient men het om op een dag naar de Hemel te gaan. Hier beneden het kruis, later de glorie.

Het schijnt dat dit de ware godsdienst is... Maar wanneer nieuwe generaties verschijnen en onder hen enkele mensen die ondernemend zijn, apostelen met een brandend hart bij wie misschien wat wijsheid ontbreekt, vinden die dat het een middelmatige godsdienst is. Ze storten zich dan in wat men « bevrijdingstheologieën » noemt. Deze theorieën zijn ontstaan in het hart van mensen die onvoldaan zijn over een godsdienst die zich helemaal niet meer bezig hield met de aarde. Het ongeluk is dat deze jonge mensen, deze jonge priesters, deze jonge kloosterlingen, zodra ze in de greep zijn van het idee dat er mensen zijn die lijden en uitgebuit worden, in de Latijnse en gregoriaanse liturgie niets meer vinden dat hen aanzet tot de taak die hen bezighoudt. Ze hebben de indruk dat mensen, door naar de kerk te gaan, gedemobiliseerd worden, afgewend van de menselijke taken en dat men hen, uit liefde tot God, afkeert van de liefde tot de naaste.

Op dat moment keren zij de rug naar de godsdienst om aan politiek te gaan doen. Ik heb in mijn eigen generatie van seminaristen en priesters deze tegenstelling gekend van twee middelmatige godsdiensten die tegenover elkaar staan met een zelfde onbegrip omdat ze in dezelfde onvolmaaktheid, dezelfde vergetelheid van het essentiële verkeren. De oude priesters en bisschoppen die zich niet inlaten met politiek, sociologie, dekolonisatie enerzijds, en anderzijds de jonge priesters die, vanuit een compleet misverstand, tegenover dat misprijzen voor de menselijke waarden een afgoderij van diezelfde waarden en een misprijzen voor de godsdienst stellen.

Hoe moeten we dit dilemma oplossen in het licht van het mysterie van de Openbaring ?

De volmaakte godsdienst is te vinden in de H. Schrift, in de liturgie van de Kerk : namelijk dat wij, in tegenstelling tot wat dezen en genen zeiden, in Gods zending van zijn Zoon Jezus Christus, in de door Jezus Christus gestichte Kerk de oplossing zullen vinden, de uitkomst, dat wil zeggen het Koninkrijk Gods dat tegelijk de persoonlijke redding van de zielen en de algemene Verlossing van heel de mensheid betekent.

Zoekt het Koninkrijk Gods en zijn rechtvaardigheid. Bereik het niveau van deugd dat het gebed je oplegt ; volg Christus na, begrijp Christus ! Hij is in deze wereld gekomen. Hij kondigt ons zijn universele heerschappij aan. Stel vertrouwen in deze heerschappij, verwerf de noodzakelijke deugden, predik de deugd, verspreid het Geloof, de Hoop en de Liefde en de rest zal u erbij gegeven worden.

– Maar sinds onze bisschoppen en pastoors deze leer onderrichten, hebben ze niets veranderd aan de politieke situatie !

– Denkt je werkelijk dat ze deze leer onderricht hebben ? Als ze hem onderricht hadden, zou dit vruchten opgebracht hebben. Als die vruchten er niet gekomen zijn, dan is het omdat ze sinds lang deze evangelische leer niet meer onderrichten ! Het ontbrak hen aan geloof in de genade, in de goddelijke kracht die niet alleen de zielen redt maar de maatschappij transformeert. Ja, natuurlijk, men heeft het Evangelie gepredikt, maar tegelijkertijd heeft men het opgenomen voor de democratie en het socialisme ofwel heeft men respect betoond voor het kapitalisme... Door aldus de genade van God in de weg te staan kan men niet verwachten dat Christus heerst.

Wij willen Christus roemen en eren, Hem als Pantocrator aanzien, dat wil zeggen als Almachtige, als universele Koning. Opdat Hij zou heersen moet opnieuw de integrale waarheid gepredikt worden, want het is alleen zo dat de zielen zullen gered worden en dat de maatschappij zal veranderen. Men kan geen mysticus of grote apostel zijn zonder een verwoede strijder tegen de slechte herders te zijn. Men moet het brutale, harde oordeel van een pater de Foucauld lezen toen hij zag dat door de schuld van sommige herders, door hun lafheid en zorgeloosheid, de zielen verloren gingen en de maatschappij niet gekerstend werd en niet veranderde.

Vanuit dit godsdienstig doel streven we naar het tijdelijk welzijn van de samenleving. Men zegt ons : « U doet aan politiek ! ». Natuurlijk doen we aan politiek ! Waarom ? Omdat ook dat aan Christus toekomt. Maar het is in het Hart van Jezus Christus dat we het licht en de kracht vinden voor onze politiek, want de samenleving moet veranderd worden, Christus moet over alles heersen.

Dit is wat het mysterie van de Openbaring voorafbeeldt. We geloven in de openbaring van de mens geworden zoon van God in al zijn macht. We zien dit reeds. Daarom zijn die drie Wijzen die naar een kribbe komen niet zomaar drie willekeurige mannen. Gezien door de ogen van Mattheüs zijn zij de voorafbeelding van alles wat de profeten voor de toekomst aankondigen. Het zijn wezens die door God beïnvloed en geleid worden door mirakels.

We zijn zeker dat Christus in de kribbe, zo zwak als Hij was, op dat ogenblik voor de toekomst van de hele mensheid de miljarden mensen van vandaag vertegenwoordigde, de kracht die als een gist heel de deegmassa zou transformeren.

Als je vandaag de geschiedenis van de wereld schetst zonder te spreken over het katholieke werk, dan zal Christus jou, vanzelfsprekend, als folklore overkomen. Maar wij, aan wie men de juiste geschiedenis heeft onderricht, zien haar als een « lichtend pad », om de woorden te hernemen waarop communisten in Peru aanspraak hebben gemaakt om ongeziene wreedheden te begaan !

Voor ons is het lichtend pad het volgende : Hij is geboren in een kribbe, Hij werd aanbeden door enkele arme herders, door drie wijzen. Enkele tientallen jaren later is het christendom verspreid over het ganse Romeinse keizerrijk. En het christendom heeft in het ganse keizerrijk de slavernij, de zeden verzacht. Na enkele eeuwen van vreselijke invallen van barbaren is er de Gallo-Romeinse beschaving. Er zijn geen slaven meer. De mensen ademen in alle vrijheid. Voorspoed en orde heersen in Gallië, tot aan de grenzen van de beschaafde wereld. Van wie is dit het werk ? Van deze baby in zijn kribbe. Dat is de Openbaring.

Het is het werk van de grote bisschoppen. Het zijn de grote bisschoppen die, door de barbaren te kerstenen, voorkomen hebben dat we onze beschaving teniet gedaan zagen door de Goten, de Visigoten, enz. Deze grote bisschoppen predikten hun Christus en door Christus de deugden van Christus en van Maria. Ze verzachtten de zeden en transformeerden, assimileerden de barbaren. Vandaar duizend jaar beschaving die men aanduidt met het belachelijk woord “ middeleeuwen ”. Het is het belangrijkste tijdperk.

Het is gebruikelijk om de middeleeuwen af te sluiten door te spreken over de renaissance, maar men moet inzien dat ook deze periode nog een buitengewoon vervolg is van menselijke beschaving onder de Wet van Christus. Het is nog steeds Christus die de mensen in staat stelt al die wonderlijke vormen van beschaving, architectuur, schilderkunst, muziek... uit te vinden. Het is nog steeds Christus die aanwezig is, zelfs als de mens vervalt in heidendom. Dit heidendom is een soort van uitwas, het is een soort van overvloed van een genie, maar een genie dat christelijk blijft. Het zijn de christelijke volkeren die aldus een voorsprong genomen hebben van duizend, duizendvijfhonderd, tweeduizend jaar op de andere volkeren van de planeet, die stagneerden in miserabele godsdiensten die hen in een toestand van barbaarsheid hielden.

Wanneer we dan aankomen bij de periode van het classicisme, bij de 17^de, 18^de eeuw, waarom is er dan een probleem ? Omdat de mensen in opstand gekomen zijn tegen Christus en omdat zich, sinds de Franse Revolutie, datgene voltrekt, tot het absurde toe, van alles wat ik net verteld heb. De mensen hebben de rug gekeerd naar de bron van hun leven, ze waren nog slechts op elkaar aangewezen, stookten elkaar op. De burgerij heeft de arbeiders vervolgd, dat is absoluut juist. De arbeiders zijn in opstand gekomen tegen de burgerij. De rassen zijn tegen elkaar oorlog beginnen voeren en we verkeren nu in de grootste chaos.

Wij hier zijn wijs, gelukkig, maar helaas niet talrijk omdat de wereld die dingen niet langer begrijpt en zelfs binnen de Kerk zijn er zo weinig mensen die het begrijpen. We zijn gelukkig omdat we voor de kribbe staan. Eens dit feest voorbij zullen we morgen ons apostolisch werk hernemen. Hierbij zullen we niet zeggen : « Alles is verloren ! Het einde van de wereld is op komst ! »

De oplossing hebben we in handen : de oplossing is Christus ! « Morgen zowel als gisteren en vandaag is het Christus ! » Christus is voor eeuwig het leven van onze maatschappij. We hebben dus morgen en overmorgen om ons te verdiepen in politiek, sociologie, economie, geneeskunde, psychiatrie omdat we goed weten dat binnen zekere tijd Christus opnieuw zal stralen en er honderdduizenden mensen zullen zijn die nood hebben aan oplossingen, oplossingen geïnspireerd door het Evangelie, oplossingen die de Kerk aangereikt zal krijgen door het werk van de H. Geest. Het zullen politieke oplossingen zijn die we reeds lang kennen, en ook sociale. Maar het is aan ons om dat alles door te geven aan de wereld die gaat komen en die er nood zal aan hebben.

We stralen van vreugde bij de gedachte dat op een dag de miljarden mensen die de planeet bevolken Christus met eenzelfde stem zullen bezingen, maar terzelfdertijd worden we verpletterd door de omvang van de te volbrengen taak, want men zal aan die miljarden mensen werktuigen voor beschaving moeten geven. Men zal moeten putten uit het Hart van Christus, en werken om dit om te zetten in politieke, sociale, economische leer.

Morgen zullen ware apostelen opstaan, door de genade, door de liefde Gods en in Gods liefde. Ze zullen doen houden van de godsdienst, de godsdienst die de gave van Christus is, de godsdienst waardoor wij baden in de liefde van Christus. Ze zullen doen houden van de godsdienst ; door haar van de deugd ; door de deugd van de instellingen voor het welzijn. Het is zo duidelijk ! Als men houdt van Christus, als men houdt van zijn godsdienst, als men werkelijk deugdzaam wordt, dan houdt men op kapitalist of socialist te zijn, democraat en revolutionair. Men aanvaardt dan het gezag dat de moeder van de orde is en van de orde die rechtvaardigheid en vrede voortbrengt. Dat is het waarvan men de mens moet doen houden, maar dit zal niet gebeuren als men niet begint met hen Jezus te doen beminnen. De mens is hoogmoedig, haatdragend, egoïstisch, anarchistisch in het diepste van zichzelf. Het zijn geen theorieën of partijen die hem zullen veranderen. Het is het Hart van Christus en van zijn H. Moeder.

Christus is steeds even sterk. De maatschappij van morgen zal een wonder zijn, honderdduizend keer mooier dan die van weleer. Dat is het wat God wil voor zijn Zoon en voor zijn H. Moeder : die uitbarsting van deugd, van menselijke glorie, van beschaving, van schoonheid in elk opzicht, van volmaaktheid. Ziedaar wat God wil voor zijn Zoon en ziedaar waartoe we geroepen zijn, eenieder in zijn levensstaat. Dat is het onderricht vol hoop dat dit feest van de Openbaring ons brengt.

abbé Georges de Nantes uittreksels uit de homilie van de vespers van Driekoningen 1985