Waar het écht om gaat
DE aloude tridentijnse misritus – wat wijlen Benedictus XVI de “ buitengewone vorm ” noemde – blijft voor paus Franciscus een doorn in het oog. Dat blijkt uit het recente decreet waarmee hij de traditionalistische verdedigers van de zgn. Mis van de H. Pius V nog verder de duimschroeven aandraait.
Op 21 februari van dit jaar publiceerde kardinaal Arthur Roche, prefect van de dicasterie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten, een document waarin nieuwe voorwaarden voor het opdragen van deze ritus worden opgelegd. Het gaat om een korte tekst die de bepalingen van het motu proprio Traditionis custodes (juli 2021) verder verstrengt : in de behandeling van het traditionalistische dossier wordt alle macht ontnomen aan de plaatselijke bisschoppen en is het nog enkel het Vaticaan dat beslist.
Ter herinnering : een motu proprio is binnen het kerkelijke recht de meest eenvoudige juridische maatregel. Het is gewoon een pauselijke beslissing. Traditionis custodes wou een nieuwe pastorale en liturgische oriëntatie geven met betrekking tot de traditionele Mis. Het document was vergezeld van een brief die uitleg gaf over de geest waarin de wetgever handelde : paus Franciscus wou enerzijds « voorzien in het welzijn van hen die geworteld zijn in de vroegere vorm van celebreren en tijd nodig hebben om de Romeinse ritus van de H. Paulus VI en de H. Johannes-Paulus II te aanvaarden » en anderzijds « de oprichting van nieuwe persoonlijke parochies stopzetten ».
De paus maakte dus zonder veel omwegen zijn wens duidelijk dat iedereen uiteindelijk de Mis en de sacramenten volgens de ritus van Paulus VI zou aannemen en dat er op termijn geen sprake meer zou zijn van de ritus van de H. Pius V. Daartoe nam hij in Traditionis custodes volgende besluiten :
1° Het is aan de plaatselijke bisschop om de locaties aan te duiden waar de gelovigen de Mis volgens het missaal van 1962 (de oude ritus) kunnen volgen, maar « dat mag niet gebeuren in de parochiekerken en er mogen geen nieuwe persoonlijke parochies opgericht worden » (art. 3, par. 2).
2° De bisschop « moet erover waken niet toe te laten dat zich nieuwe groepen vormen » die in hun parochie de tridentijnse Mis willen (art. 3, par. 6).
3° De priesters die gewijd zijn na de publicatie van het motu proprio [dat wil zeggen na juli 2021] en die zinnens zijn te celebreren met het missaal van 1962 « moeten de formele vraag daartoe stellen aan de diocesane bisschop, die eerst de Apostolische Stoel zal contacteren alvorens die toelating te geven » (art. 4). Op die manier wordt jonge traditionalistische priesters de pas afgesneden.
4° Alle priesters die reeds celebreren volgens het missaal van 1962 moeten aan hun bisschop de toelating vragen om daarmee te mogen doorgaan.
De strategie van paus Franciscus om een einde te maken aan de tridentijnse ritus bestond er met andere woorden in om die ritus niet brutaal te verbieden – zoals wél het geval was tussen 1970 en 1988, onder de “ heilige ” Paulus VI en de “ heilige ” Johannes-Paulus II – maar om de bron ervan droog te leggen : geen nieuwe locaties meer voor de oude ritus en geen nieuwe priesters meer om in die ritus te celebreren.
Het document gepubliceerd op 21 februari 2023 door kardinaal Roche gaat nog veel verder. De paus eist nu dat alles nog alleen door de H. Stoel beslist wordt. De plaatselijke bisschop kan niet meer zelf besluiten om aan een van zijn priesters toelating te geven tot het celebreren van de oude ritus, ook niet als hij dat in een welbepaald geval nuttig zou oordelen ; hij is verplicht de vraag voor te leggen aan Rome.
Paus Franciscus geeft in deze kwestie blijk van een ongelooflijke tirannie, vermits hij niet aarzelt om de bisschoppen zelf aan handen en voeten te binden. Is dat die fameuze “ synodaliteit ” waarvan hij zo’n grote voorstander is ? Naar aanleiding van het motu proprio van juli 2021 citeerde ik onze vader, abbé de Nantes, die indertijd aangaande Paulus VI schreef dat het om « een waanzinnige verbanning van de antieke Romeinse Mis door Rome zelf » ging « met de geur van laag-bij-de-grondse manoeuvres, wraak en burgeroorlog ». Terwijl de annulatie van een huwelijk door Franciscus aan de bisdommen gedelegeerd is, wordt de toelating om de tridentijnse ritus te gebruiken aan de verantwoordelijkheid van de bisschoppen onttrokken en in handen van de paus gelegd. Blijkbaar is de Latijnse Mis dus zorgwekkender dan het annuleren van een sacramenteel huwelijk !
Waarom ? Omdat de paus van mening is dat Vaticanum II in gevaar is.
De eerste reden waarom hij deze beslissing heeft genomen is wat verschillende bisschoppen hem hebben gerapporteerd : dat de pastorale toelating om de tridentijnse Mis te celebreren in bepaalde milieus de vorm aannam van « een ideologie » (letterlijke woorden van Franciscus in een interview met de Osservatore romano op 14 september 2021). Daar wil hij absoluut een einde aan maken. Hij wil niet meer dat de gelovigen bijeenkomen rond de tridentijnse ritus omdat die ritus een klimaat van verzet en wantrouwen in stand houdt tegenover Vaticanum II en de post-conciliaire Kerk. De tweede reden is gelinkt aan de eerste : de paus wil beletten dat bisschoppen en priesters smaak zouden krijgen in de oude ritus, zoals steeds meer gebeurt, en dat zij daardoor andere vragen zouden gaan stellen... meer « ideologische » vragen als het ware.
In Traditionis custodes preciseerde Franciscus al dat de bisschop « zich ervan moet verzekeren » dat de gelovigen die in hun parochie om de tridentijnse Mis vragen « zeker niet de geldigheid en de wettigheid van de liturgische hervorming, de voorschriften van Vaticanum II en het leergezag van de Opperherders uitsluiten » (art. 3, par. 1). Het is dus wel degelijk de bescherming van het Tweede Vaticaans Concilie waarnaar de zorg van de paus uitgaat. Maar blijkbaar volstond het motu proprio van 2021 niet. Met het nieuwe document wil hij de schroef nog vaster draaien, om te verhinderen dat bisschoppen die het allemaal overdreven vinden in de verleiding zouden komen om de toepassing van Traditionis custodes te verzachten.
Het hele gebeuren houdt ook een grote les in. De traditionalisten die helemaal opgaan in de strijd voor de verdediging van het missaal van 1962 zijn erg naïef. Voor Rome is de hoofdzaak de overleving van Vaticanum II. Bijgevolg is het op dat punt dat men Rome moet aanklagen. Dit niet doen is een bewijs van blindheid of lafheid en betekent dat men met zijn gevecht op een mislukking afstevent. Welk traditionalistisch instituut, welke traditionalistische vereniging heeft het vanaf het begin aangedurfd om het Tweede Vaticaans Concilie in vraag te stellen en officieel « de voorschriften van Vaticanum II » te weigeren ? Alleen De katholieke Contrareformatie in de 20ste eeuw, gesticht door abbé de Nantes.
Tijdens een audiëntie op 12 januari 1966, vlak na de sluiting van het Concilie, zei paus Paulus VI letterlijk : « Met het oog op het pastorale karakter van het Concilie heeft deze kerkvergadering vermeden om enig dogma op een buitengewone manier af te kondigen waardoor dit het teken van de onfeilbaarheid zou dragen. »
Met andere woorden : anders dan met de voorbije twintig oecumenische concilies het geval was, zijn de documenten van Vaticanum II feilbaar en kunnen zij dwalingen bevatten.
Want « in het Concilie en daarin alleen ligt de oorzaak van het verval van de Kerk », zoals onze vader schreef. Het is duidelijk dat de oude ritus niet kadert in de Hervorming van de Kerk die de modernisten en progressisten wilden. Als de traditionalisten zich beperken tot de verdediging van de tridentijnse Mis, omdat de “ buitengewone vorm ” de mooiste en de heiligste is, dan moeten zij weten dat hun strijd bij voorbaat verloren is. Het is als meelopen in een of andere “ optocht voor het leven ” en zich tegelijkertijd illusies maken over de zogezegde oprechtheid van de vrijmetselaars die over ons regeren.
Paus Franciscus en al zijn raadgevers zitten op een ander register dan de meeste traditionalisten. Die laatsten vechten voor een bepaalde liturgie en willen zich daartoe beperken, terwijl Rome een ideologie verdedigt, een subversieve doctrine die hun reden van bestaan is : Vaticanum II. Nooit of nooit zal het Vaticaan op dat punt uit eigen beweging toegeven.
De enige juiste strategie is bijgevolg die van abbé de Nantes. Om de Latijnse, gregoriaanse Mis waarvan wij houden te krijgen, zijn wij niet bereid de Contrareformatie de rug toe te keren en ons aan te sluiten bij de Hervorming van Vaticanum II die ketters en schismatiek is en tot geloofsafval leidt. Neen, de Mis is geen apostasie waard !
Het was heel de sluwe tactiek van Ratzinger-Benedictus XVI om de traditionalisten te verleiden met een veralgemeende toelating tot het celebreren volgens de tridentijnse ritus, bij wijze van spreken in ruil voor hun ziel : het accepteren van Vaticanum II. In 1996 schreef hij het zonneklaar : « Een afgrond verdeelt de geschiedenis van de Kerk in twee onverzoenbare werelden : de preconciliaire wereld en de post-conciliaire wereld. » Het is dus een dwaasheid de preconciliaire Mis te willen zonder de conciliaire en post-conciliaire dwalingen aan de kaak te stellen.
broeder Bruno van Jezus-Maria
Hij is verrezen ! nr. 123, mei-juni 2023