23. Tegen het universalisme van Maritain

Het besef van de godsdienstige verdeeldheid in de wereld en van de te nauwe begrenzing van de Rooms-katholieke Kerk kan een ongeduld veroorzaken dat vergelijkbaar is met dat van de progressisten, voor wie de geschiedenis te traag gaat en de Kerk eeuwenoude gebreken heeft.

1. Voor sommige grootmoedige moderne harten, waarvan Jacques Maritain (1882-1973) het type is, waren de eenheid en de katholiciteit van de christenheid in de middeleeuwen en in de moderne tijd – met de breuk van de protestantse Hervorming daar nog eens bovenop – veel te eng. Zij wijten dat aan een al te grote onverdraagzaamheid en vinden het de H. Geest onwaardig, die zich immers niet in een getto ophoudt en door geen enkele slagboom wordt tegengehouden! Zij verkondigen daarom « een nieuwe christenheid » die, om ruimer, opener en echt universeel te zijn, « profaan » in plaats van « sacraal » dient te zijn. Jezus Christus moet er niet de Koning der koningen en glorievolle Heer van zijn, maar de dienaar van de wereld – en dan liefst nog wel incognito! In plaats van de christenheid te leiden als Moeder en Meesteres moet ook de Kerk de rol van dienstmaagd opnemen en haar Evangelie aanbieden als een discreet, anoniem en onzichtbaar zuurdesem in het deeg van een heidense wereld.

2. De grote bekoring voor de christenen van deze tijd – een bekoring die het jodendom hen voorhoudt, maar die de beweging van de Bijbelse openbaring omkeert en terugvoert naar zijn aardse onvolmaaktheden – is die van het secularisme. Dat humanisme, dat zich graag postchristelijk noemt, naturaliseert het bovennatuurlijke door onze dogma’s, sacramenten en liturgie te verlagen tot iets mythologisch, tot een schat aan symbolen die enkel menselijk zijn; het zijn de zinnelijke, wereldse zaken die de hoogste waarde hebben. Anderzijds wil het secularisme in een aanvullende beweging het natuurlijke tot het bovennatuurlijk niveau verheffen door de aardse realiteiten op te blazen tot iets absoluuts en de mensengeschiedenis te vergoddelijken; Christus, God die uit de Hemel is neergedaald, en zijn Kerk, onze Moeder die ons in zijn voetsporen doet stappen op weg naar de Hemel waar Hij is teruggekeerd, worden volledig uit onze horizon gebannen.

3. Die geweldige omvorming, gewild door de Geest, aangekondigd door “de tekenen van de tijd” en geëist door de moderne wereld, zou verwezenlijkt worden door een « geruisloze revolutie ». In plaats van te steunen op het geloof in God en de onderwerping aan de Roomse Kerk zou de nieuwe christenheid gevestigd worden op het geloof in de mens, basis van de moderne beschaving, en geleid door een democratisch, mondiaal bestuur. Het Evangelie van Christus dient omgezet te worden in neutrale bewoordingen zodat het de gemeenschappelijke noemer wordt van alle ideologieën en religies, die elkaar vroeger beconcurreerden, maar die nu samenkomen in hetzelfde eindpunt: de Verklaring van de rechten van de mens. De christenheid, ontdaan van alle klerikalisme en volledig geseculariseerd, wordt op die manier de wereldorganisatie van alle volkeren – gisteren de Volkenbond, vandaag de Verenigde Naties. Die wereldorganisatie zal alle energieën bundelen en een algemene solidariteit teweegbrengen door het ideaal van een mondiale democratie, die de waardigheid, de vrijheid en de gelijkheid van alle mensen respecteert.

4. De falangist wijst deze hersenschim zonder meer af. De vermetele poging om de eredienst van God te vervangen door een eredienst van de Mens, als middelpunt en kern van die zogenaamde nieuwe christenheid, beschouwt hij als een godslastering en een nauwelijks verhulde apostasie. Want uiteindelijk komt deze religie neer op de cultus van de mens, van elke mens, van alle mensen, behalve één: Jezus Christus, de Enige die werkelijk een cultus verdient!

« Zonder Mij kunt gij niets. » De Kerk wordt meegesleept in de ontering van haar Bruidegom: zij, de heilige ziel van de sacrale christenheid, wordt met geweld uit die historische gemeenschap losgerukt en verkocht aan nieuwe meesters, onder wie we in de voorste gelederen de internationale joodse vrijmetselarij herkennen. Het integraal humanisme van Maritain is, samen met het reformisme van pater Yves Congar, de tweede drijfkracht achter de conciliaire ondermijning door Vaticanum II.