CHINA EN DE KATHOLIEKE KERK

IN China wil paus Franciscus de schismatieke katholieken van de patriottische Kerk verzoenen met de gelovigen van de ondergrondse Kerk. Maar wie zal het slachtoffer zijn van dat proces van verzoening-verraad, begonnen onder Joannes-Paulus II en voortgezet onder Benedictus XVI ?

« Het is niet eenvoudig. Moeten de acht “ patriottische ” bisschoppen, benoemd zonder de goedkeuring van de paus, erkend worden ? Drie van hen zijn zelfs geëxcommuniceerd... Moet die excommunicatie dan gewoon opgeheven worden ? Dat zou neerkomen op het desavoueren van de “ ondergrondse ” geestelijkheid, die haar trouw aan Rome duur betaald heeft sinds de stichting van de Volksrepubliek China in 1949 en de verbreking van de diplomatieke relaties met het Vaticaan in 1951 » (broeder Bruno van Jezus-Maria in Il est ressuscité ! nr. 171 van januari 2017).

Mao Zedong, de grootste massamoordenaar uit de geschiedenis – 77 miljoen doden volgens de meest recente studies – riep op 1 oktober 1949 de communistische Volksrepubliek uit. « China telde in die tijd ongeveer 3,3 miljoen katholieken. De vasthoudendheid en effectiviteit van de katholieken stemden het regime ongemakkelijk, en dit gebruikte een verzonnen moordpoging [op Mao] om de overname van katholieke instellingen, waaronder scholen, ziekenhuizen en weeshuizen, te versnellen. In een zeer luidruchtige lastercampagne werden katholieke priesters en nonnen van laaghartige praktijken beschuldigd, uiteenlopend van gewone moord tot kannibalisme en medische experimenten op baby’s. Honderden Chinese katholieken werden terechtgesteld en veel buitenlandse priesters ondergingen lichamelijke mishandelingen » (Jung Chang en Jon Halliday, Mao. Het onbekende verhaal, Amsterdam, 2005, pp. 423-424).

In 1957 richtte het regime de Chinese Katholieke Patriottische Vereniging (CKPV) op, een staatskerk die onafhankelijk was van Rome en waarvan de katholieken verplicht lid moesten zijn. De grote meerderheid van de gelovigen weigerde dat echter en ging ondergronds, met voortdurend gevaar voor hun leven. Vandaag schat men hun aantal op 8 miljoen, dat van de CKPV op 4 miljoen.

« Moeten de ongeveer dertig “ clandestiene ” bisschoppen trouw zweren aan het communistisch regime ? Met het risico hun geloof te verliezen ? Het is precies om die kniebuiging voor het regime niet te doen dat de gelovigen van de ondergrondse katholieke Kerk sinds tientallen jaren zoveel offers hebben gebracht » (broeder Bruno, ibid.).

Offers die door de westerse kerkleiders niet altijd naar waarde werden geschat, want sinds het Concilie zoekt het Vaticaan toenadering tot het communistische China. Onze eigen kardinaal Danneels bezocht in 2005 de... patriottische Kerk, op uitnodiging van de Chinese autoriteiten. Maar uiteraard « was de missie van de kardinaal zuiver pastoraal van aard », aldus zijn toenmalige woordvoerder, die niet kon zeggen of Godfried Danneels tijdens zijn verblijf ook contact zou hebben met de ondergrondse Kerk. Niet dus, « want de kardinaal is een voorzichtig man »...

TEGEN EEN « DEAL » MET DE COMMUNISTEN

Wie daarentegen veel minder “ voorzichtig ” is en onverbloemd opkomt voor de ondergrondse Kerk is kardinaal Joseph Zen Ze-kiun, de 88-jarige emeritus aartsbisschop van Hongkong. We hadden het al over hem in Hij is verrezen ! nr. 89 van september-oktober 2017 : « Een gevaarlijk pad » (p. 4).

Eind vorig jaar leek er een overeenkomst op handen tussen de H. Stoel en de Chinese partijleiders. « De deal zou inhouden dat het Vaticaan de excommunicaties opheft tegen zeven door Beijing benoemde bisschoppen [van de patriottische Kerk] die gewijd werden zonder pauselijke instemming. Het Vaticaan zou dan allicht inspraak krijgen in de aanstelling van toekomstige Chinese bisschoppen, maar de uiteindelijke beslissing nog altijd aan Bei­jing laten » (Catholic Herald, 2 maart 2018).

Kardinaal Zen waarschuwde Rome onmiddellijk voor overdreven toegevingen. Hij richtte zich op 10 januari van dit jaar rechtstreeks tot de paus toen hij vernam dat de H. Stoel bij de ondergrondse bisschop Peter Zhuang Jianjian had aangedrongen op terugtreden, om hem te vervangen door Huang Bingzhang, die in 2011 was geëxcommuniceerd omdat hij zonder pauselijk mandaat tot bisschop was gewijd.

De emeritus aartsbisschop richtte zijn pijlen vooral op staatssecretaris Pietro Parolin, die namens het Vaticaan de toenadering tot China leidt : « Ik betwijfel of hij beseft wat echt lijden is. Vele Chinezen hebben geleden omdat zij omwille van hun geloof werden vervolgd. Maar hun grootste pijn is dat zij nu door hun eigen familie worden verraden. » Hij vergeleek Parolin met zijn voorganger Agostino Casaroli, die van 1979 tot 1990 staatssecretaris was onder Joannes-Paulus II en volgens Zen Ze-kiun « bezeten was door “ Ostpolitik ” », de toenadering met de communistische regimes in Oost-Europa en de Sovjetunie.

Die Ostpolitik kreeg al gestalte tijdens het Tweede Vaticaans Concilie, toen Rome twee “ waarnemers ” uit Moskou uitnodigde. « Wij hebben gezien hoe het pact dat op het Concilie met de afgezanten van Moskou werd gesmeed uitliep op een ware apostasie, zoals te voorzien was. Gaat de paus die geloofsafval hernieuwen met China ? Zo wordt onder onze ogen de profetie van Fatima werkelijkheid, waarin aangekondigd werd dat, zonder de toewijding van Rusland aan het Onbevlekt Hart van Maria door de paus, de hele wereld besmet zal worden door de “ dwalingen van Rusland ” » (broeder Bruno, januari 2017).

Blijkbaar keerde het Vaticaan wat een akkoord met China betreft uiteindelijk op zijn stappen terug, althans voorlopig. Greg Burke, de directeur van de persdienst van het Vaticaan, temperde op 31 maart de verwachtingen : « Er is geen onmiddellijke overeenkomst tussen de H. Stoel en China in het verschiet. Paus Franciscus staat voortdurend in contact met zijn medewerkers [lees : Parolin handelt niet op eigen houtje] en de verschillende stadia van de dialoog worden voortdurend begeleid. »

XI JINPING, CHRISTENVERVOLGER

De Beijinggetrouwe patriottische Kerk kan zich trouwens niet gerust voelen. Het communistisch regime is volop bezig met een offensief tegen een verdere verspreiding van het christendom in China. Onder Xi Jinping « is het marxistisch totalitarisme opnieuw in al zijn brutaliteit op het toneel verschenen. Xi werd door het 13de Partijcongres [in maart 2018] gekroond tot de machtigste Chinese leider sinds Mao » (broeder Bruno).

Het was Xi die in 2013 het Belt and Road Initiative (BRI) lanceerde, het aanleggen van nieuwe “ zijderoutes ” over het hele Euraziatisch continent (investeringen, infrastructuur, spoorwegen, autostrades enz.) met de bedoeling alle landen van Europa en Azië nauwer met elkaar te verbinden en hun economische groei te stimuleren. « Nagenoeg elk denkbaar onderdeeltje van de Chinese administratie wordt geïnvesteerd om van de grote BRI-strategie een succes te maken : economische actoren, financiële spelers, staatsbedrijven, de privésector, de diplomatieke machine, de think tanks en, uiteraard, de media. Iedereen is aan boord » (Pepe Escobar, 30 november 2017). Het einddoel ? « Het zonder complexen geafficheerde doel is China doen oprijzen tot de rang van belangrijkste wereldmacht tegen 2049, voor de honderdste verjaardag van de Volksrepubliek » (broeder Bruno).

Bij dat objectief hoort ook een grotere ideologische greep van de partij op de samenleving. De strijd tegen de godsdienst maakt daar deel van uit. In maart 2018, een week voordat het Volkscongres plaatsvond waarop de 64-jarige Xi het recht kreeg om levenslang aan de macht te blijven, haalden lokale overheidsfunctionarissen klokken, standbeelden en kruisen weg uit een katholieke (patriottische) kerk in Yining, aldus Katholiek Nieuwsblad (16 maart 2018). « In december vorig jaar trof een andere katholieke kerk een erger lot. Persbureau AsiaNews berichtte toen dat een beeldbepalende kerk in de provincie Shanxi met de grond gelijk was gemaakt. Volgens deskundigen maakt het verwijderen van kruisen en het slopen van kerken deel uit van een nationale campagne die in 2013 werd ingezet, het jaar dat Xi aan de macht kwam » (ibid.). Medio 2016 waren kruisen verwijderd van de torens van minstens vijftienhonderd kerken en waren al twintig kerken gesloopt.

In april van dit jaar zorgde het bewind in ­Beijing voor opschudding onder de Chinese christenen door de onlineverkoop van Bijbels aan banden te leggen. « Volgens waarnemers zou China werken aan een eigen, officieel goedgekeurde Bijbelvertaling. De richtlijnen, gepubliceerd onder de titel China’s Beleid en Praktijken voor de Bescherming van de Godsdienstvrijheid [sic !], bepalen onder meer dat Chinese geloofsgemeenschappen de kernwaarden van het socialisme moeten toepassen [...] en actief de religieuze opvattingen moeten uitdragen die overeenstemmen met de nationale omstandigheden in China » (Kerknet, 5 april 2018).

redactie KCR
Hij is verrezen ! nr. 94, juli-augustus 2018